اسفندیار احمدیه؛ از تولد تا بنیانگذاری پویانمایی (انیمیشن) در ایران

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز دوشنبه هفدهم بهمن‌ماه 1401 خورشیدی، 323اُمین روز سال جاری، برابر است با پانزدهم رجب 1444 هجری قمری و ششم فوریه 2023 میلادی.

11 سال پیش در چنین روزی در سال 1390، اسفندیار احمدیه ـ پدر پویانمایی ایران ـ درگذشت.

اسفندیار احمدیه در سال 1307 در پامنار تهران به دنیا آمد. پدر او یکی از پزشکان سرشناس طب سنتی و نخستین مشوق پسرش در هنر بود. اسفندیار از اوان کودکی با مشکل در شنوایی و تکلم روبه‌رو شد، به همین علت پس از پایان ششم ابتدایی، پدرش که نگران فرزند بود و استعداد شگرف و روحیه جستجوگرش را می‌دید، ابتدا او را به کارگاه نجاری فرستاد، سپس در سال 1324 نزد اصغر پتگر در کلاس نقاشی ثبت نامش کرد تا کار با رنگ و روغن و آبرنگ را کامل کند.

یادگیری نقاشی و راه‌اندازی نقاشی متحرک در وزارت فرهنگ و هنر

اسفندیار احمدیه پس از دو سال آموزش نزد پتگر، در ۱۳۲۶ راهی هنرستان کمال‌الملک شد و از شاگردان این استاد بنام؛ همچون اسماعیل آشتیانی، محمود اولیا و حسین شیخ بهره‌ها برد. علی چیت‌ساز، عباس كاتوزیان و صادق پور از همدوره‌ای‌های او در دوران تحصیل در هنرستان بودند. مضامین تابلوهای احمدیه همان حال و هوای آثار کمال‌الملک و شاگردان او را دارد؛ تصاویری از طبیعت، زندگی، کار، آداب و سنت‌های مردم عادی، تک‌چهره‌سازی، طبیعت بی‌جان، مصور کردن داستان‌های دینی، حماسی و فولکلوریک.

او برای تکمیل دانسته‌ها به کشورهای مختلفی هم سفر کرد و بر دانش خود افزود. همچنین در بخش نقاشی روی سفال و سرامیك در اداره كل هنرهای زیبا و نیز در بخش گرافیك همان اداره چندسالی كار و فعالیت داشته است؛ با این توضیح که در ۱۳۳۹ احمدیه و جعفر تجارتچی کاریکاتوریست قدیمی و پرویز اصانلو، واحد نقاشی متحرک وزارت فرهنگ و هنر را راه اندازی کردند.

بنیانگذاری پویانمایی در ایران

اسفندیار احمدیه با ساخت انیمیشن‌های «ملا نصرالدین» در سال ۱۳۳۶ و «قمر مصنوعی» در سال 1339، نام خود را به عنوان بنیانگذار نقاشی متحرك (پویانمایی) در ایران  به ثبت رسانید. او این دو فیلم را با مداد طراحی كرده و به مدت ۲ دقیقه به حركت در آورده بود! كارگردان فیلم «قمر مصنوعی» پطروس پالیان بود. از آنجا که امکانات لابراتواری وجود نداشت، این فیلم برای ظهور و چاپ به انگلیس فرستاده شد.

احمدیه در ادامه فعالیت‌های هنری پویانمایی خود، در سال‌های پایانی دهه ۳۰ و سال‌های آغازین دهه ۴۰، آثار بیشتری خلق کرد؛ بدین ترتیب او با خلق این آثار جایگاه خود را به عنوان بنیانگذار انیمیشن در ایران و پدر پویانمایی ایرانی و نقاشی متحرک در ایران به ثبت رسانید. از دیگر آثار او در طراحی و نقاشی و کارگردانی فیلم، «اردک حسود (1341)»، «موش و گربه»، «نارنج و ترنج»، «خوشه گندم (1342)»، «خروس بی‌محل (1342)» و «شکار ماه» است. همچنین نقاشی فیلم «بادبادک به کجا می‌روی؟» به کارگردانی افخم ماکویی، و سرانجام «رستم و اسفندیار».

توجه به فرهنگ و سنت‌های ایرانی در آثار احمدیه

انیمیشن‌های اسفندیار احمدیه نه تنها فراموش نشدنی هستند، که تعابیر جالب اجتماعی نیز دارند و از این نظر برخی از این آثار با وجود اینکه سال‌ها از ساخت آنها می‌گذرد، همچنان مورد توجهند. نكته جالب در آثار احمدیه، ثبت لحظات روزمره زندگی، كار، معیشت، آداب و سنن و فرهنگ جامعه ایرانی دهه‌های ۳۰ و ۴۰ است. آثار او، همچون پنجره‌ای به اعماق زندگی، اسناد كم‌نظیری در مطالعه و شناخت جامعه ایرانی در طول یك سده گذشته است. وی با ثبت تصاویری روشن و صادقانه از محله‌های تهران، از قنات حاجی علی‌رضا در سرچشمه گرفته تا تصویر سقا در سبزه میدان، از كوچه پس كوچه‌های پس قلعه تا معابر آشنای سرچشمه، و از میدان مخبرالدوله تا آب انبار قدیمی، نوعی حس نوستالوژیك (یاد و دریغ) را به دیگر ویژگی‌های بارز آثارش می‌افزاید.

اسفندیار احمدیه ـ پدر پویانمایی ایران ـ در 17 بهمن 1390 در 83سالگی شمع وجودش خاموش گشت.

بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی

تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور

موسیقی استفاده‌شده در این پادکست:

Kissing The Butterfly's Wings (بوسه بر بالهای پروانه)

The Unfinished Story (قطعه)

Ali Jafari Pouyan (علی جعفری پویان)

انتهای پیام/