خالق «چشمهایش» که بود و چه کرد؟
آرش امجدی
به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز آدینه بیست و هشتم بهمن‌ماه 1401 خورشیدی، 334اُمین روز سال جاری، برابر است با بیست و ششم رجب 1444 هجری قمری و هفدهم فوریه 2023 میلادی.
26 سال پیش در چنین روزی در سال 1375، بزرگ علوی ـ داستان‌نویس معاصر ایران ـ درگذشت.
تولد و تحصیلات مقدماتی در ایران
بزرگ علوی در سال 1282 در محله «چاله میدان» تهران در خانواده‌ای مشروطه‌طلب و بازرگان متولد شد. پدربزرگش ـ حاج سید محمد صراف ـ نماینده دوره اول مجلس شورای ملی بود. پدرش سید ابوالحسن نیز مشروطه‌خواه بود که به دلیل فعالیت‌های سیاسی، ناگزیر به مهاجرت شده، ولی در 1301 به ایران بازگشته بود. او در 1302، پسران خود ـ مرتضی و بزرگ ـ را برای تحصیل به آلمان برد. بزرگ پیش از رفتن به آلمان، تحصیلات مقدماتی را در «مکتب‌خانه عمه گَلین» در «بازار کهنه‌چینان» گذرانده بود. دوره ابتدایی را هم در مدارس «فرهنگ» و «اقدسیه» و دوره دبیرستان را در «دارالفنون» طی کرد.
ادامه تحصیل در آلمان و بازگشت به ایران
بزرگ، در برلین در رشته تعلیم و تربیت و روان‌شناسی به تحصیل پرداخت و در آنجا دریچه ادبیات آلمانی به رویش گشوده شد. او در سال 1307 به میهن بازگشت و به عنوان معلم زبان آلمانی در یکی از مدرسه‌های شیراز مشغول به کار شد. مدتی نیز در «مدرسه صنعتی آلمانی‌های تهران»، معلم زبان آلمانی بود. در این دوره با نیما یوشیج ـ پدر شعر نو فارسی ـ آشنا شد و نمایشنامه «کسب و کار خانم براون» اثر «برنارد شاو» را ترجمه کرد. آشنایی‌اش با صادق هدایت نیز در همین دوره صورت گرفت. او در 1310 در نشست‌های ادبی با مجتبی مینوی، مسعود فرزاد و عبدالحسین نوشین شرکت می‌کرد. این کسان از نوگرایان در تاریخ ادبیات معاصر به شمار می‌آیند.
آغاز داستان‌نویسی، زندان و تبعید
بزرگ علوی در سال 1313 نخستین مجموعه داستان خود به نام «چمدان» را منتشر کرد. در 1316 به جرم عضویت در «فرقه تقی اَرانی» به زندان افتاد. این دوره چهار سال و نیم به درازا کشید. او در این میان با گروهی از زندانیان سیاسی آشنا شد که با هم 53 نفر را به وجود آوردند. علوی در مهر ماه 1320 از زندان رهایی یافت و در 1321 داستان‌های خود از رویدادهای زندان و حالات روحی زندانیان را با عنوان «ورق‌پاره‌های زندان» نوشت. این نوشته‌ها، او را به عنوان «پایه‌گذار ادبیات خاطره‌نگاری از زندان» شناساند. او که در سال 1332 در خارج از ایران بود، پس از 28 مرداد 32، دیگر نتوانست به ایران بازگردد. این، آغاز تبعیدی 43ساله برای بزرگ بود.
فعالیت‌های ادبی در آلمان شرقی
او به آلمان شرقی رفت و در دانشگاه‌های آنجا به تدریس زبان فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران پرداخت. همچنین کتابی درباره اوضاع سیاسی ـ اجتماعی ایران با نام «ایران رزمنده» به زبان آلمانی نوشت که درباره مبارزات سیاسی مردم ایران علیه استبداد، قیام دکتر محمد مصدق و ملی کردن صنعت نفت بود که بعدها به زبان روسی نیز ترجمه شد. علوی همچنین به معرفی بیش از 100 نویسنده و شاعر معاصر ایرانی در دائره‌المعارف ادبی آلمان پرداخت. آثار متعددی از این نویسنده معاصر باقی مانده، از آن میان: «داستان دیو»، «پنجاه و سه نفر»، «چشمهایش»، «نامه‌ها»، «میرزا»، «سالاری‌ها» و «خاطرات بزرگ علوی». وی پس از سال‌ها دوری از میهن، در فروردین 1358 به تهران آمد، ولی دوباره به آلمان بازگشت.
بزرگ علوی ـ نویسنده معاصر ـ در 28 بهمن 1375 در 93سالگی در برلین بدرود زندگی گفت و در گورستان این شهر در خاک آرمید.
بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی
تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور
موسیقی استفاده‌شده در این پادکست:
آلبوم: بر تارک سپیده
قطعه: کنسرتو برای سنتور
آهنگساز: هوشنگ و ارسلان کامگار
تکنوازان: اردشیر و اردوان کامگار
انتهای پیام/
برچسب ها
