حسن آباد تهران و بالاترین میزان سواد آموزی
آرش امجدی
به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز یک‌شنبه سی‌ام بهمن‌ماه 1401 خورشیدی، 336اُمین روز سال جاری، برابر است با بیست و هشتم رجب 1444 هجری قمری و نوزدهم فوریه 2023 میلادی.
89 سال پیش در چنین روزی در سال 1312، اعلام گردید: محله حسن‌آباد تهران، با 51 درصد باسواد، رتبه اول میزان باسوادی در میان محله‌های تهران را دارد.
پیشینه و وجه تسمیه حسن آباد
حسن‌آباد، یکی از محله‌های منطقه یازده تهران است. منطقه حسن‌آباد که ناحیه شمال غرب طهران قدیم به‌شمار می‌آمد، یکی از بزرگترین باغ‌های پایتخت بود. این باغ متعلق به «میرزا یوسف آشتیانی» (مستوفی الممالک) بود که استخر بزرگ آن محل کنونی سفارت ایتالیاست. «مستوفی الممالک» پیش از گسترش یافتن طهران و خراب شدن «حصار شاه طهماسبی» آن در حدود سال ۱۲46، بیشتر زمین‌های بیرون حصار تا «بهجت‌آباد» و از آنجا تا «یوسف‌آباد» «ونک» و «اوین» را خریداری کرد. وی پس از بزرگ شدن طهران، باغ بزرگی ایجاد کرد و آن را به نام پسرش حسن، «حسن‌آباد» نامگذاری کرد. این، وجه تسمیه حسن‌آباد است.
ایجاد محله های دیگر در اطراف حسن آباد
پس از فوت میرزا یوسف آشتیانی، ورثه این ملک را تکه‌تکه کرده به مردم فروختند؛ به صورتی که پس از چندین سال اثری از این باغ باقی نماند و «محله مسکونی حسن‌آباد» از دل آن زاده شد. میرزا یوسف مستوفی الممالک، اراضی بالادست محله «سنگلج» را تا فاصله بالای «آب کرج» در تیول خود داشت. آب کرج بخشی از طهران قدیم بوده است که اکنون حول و حوش منطقه «بلوار کشاورز» را دربرمی‌گیرد. او بخشی از منطقه یادشده را به پسرش «حسن مستوفی‌الممالک» بخشید و «باغ حسن آباد»، واقع در همین حوالی میدان حسن‌آباد ساخته شد. در بالادست میدان، یوسف آباد شکل گرفت و در انتها به محله بهجت آباد که اقلیت ارامنه در آن زندگی می‌کردند، ختم می‌شد که تماماً جزو مایملک میرزا یوسف مستوفی‌الممالک بود.
تبدیل قبرستان قدیمی به آتش نشانی
در قسمت چپ ـ شمال غربِ ـ این میدان حسن آباد، قبرستان قدیمی‌ای قرار داشت که در «وبای عام» تهران در ۲۵ محرم ۱۳۱۰ هجری (29 مرداد 1271)، تماماً پر از اجساد درگذشتگان شد. این مکان، تا مدت‌ها قبرستان قدیمی طهران بود. بعدها این قبرستان را تخریب کردند و در قسمتی از جای آن «اداره اطفائیه تهران» (آتش‌نشانی) شکل گرفت. اطفائیه تهران که به وسیله روس‌ها در خیابان ری، «سه‌راه امین حضور»، «گاراژ حسینی»، راه‌اندازی شده بود، در سال ۱۳۱۱ به این محل انتقال یافت و بلدیه (شهرداری) آن را دراختیار گرفت. اما همچنان در گوشه شمال غربی میدان، آثار قدیمی‌ترین قبرستان طهران قرار داشت که به نوعی در گوشه شهر بود. بعداً و از سال ۱۳۱۷ آتش‌نشانی وسعت یافت و کلاً جای آن را گرفت. در آن قبرستان، پیکر میرزا محمدرضا کلهر ـ خوشنویس پرآوازه عهد قاجار ـ و نیز سر میرزا کوچک خان جنگلی را دفن کرده بودند. هرچند سر میرزا کوچک خان بعداً به رشت برده شد، بعدها برای یادبود این دو نامدار، ستونی در شمال غربی میدان حسن‌آباد برپا کردند.
چهارگنبدان در اطراف میدان حسن آباد
میدان حسن‌آباد در محله حسن‌آباد، از میدان‌های تاریخی و جزء بافت تاریخی و سنتی طهران قاجاری است. ساختمان‌های چهار طرف این میدان کار «قلیچ باقلیان» است و مهندس محاسب آن، معمار ارمنی «لئون تادوسیان» بوده است. تادوسیان درگذشته به سال ۱۳۵۹ در 83سالگی در نیویورک، از معماران نوگرای ایرانی ارمنی‌تبار بود. او مهندسی ساختمان را در فرانسه آموخته بود. پدر وی استاد زرگر «خاچاطور تادوسیان»، هنرمند بنام صنایع دستی و جزء گروه سازنده «کره جواهرنشان» و «شمشیر رسمی قاجار» و برخی جواهرات سلطنتی دیگر بوده است. لئون تادوسیان، معمار کاخ مرمر و کاخ ـ موزه سفید سعدآباد تهران نیز بوده است.
در 30 بهمن 1312 اعلام گردید: محله حسن‌آباد تهران، با 51 درصد باسواد، رتبه اول میزان باسوادی در میان محله‌های تهران را دارد.
موسیقی استفاده‌شده در این پادکست:
چهارمضراب؛ نوازنده سنتور: فرامرز پایور
بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی
تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور
انتهای پیام/
برچسب ها
