ابوالحسن فروغی؛ از بنیانگذاری دارالمعلمین مرکزی تا وزیرمختاری در سویس

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز چهار‌شنبه پنجم بهمن‌ماه 1401 خورشیدی، 311اُمین روز سال جاری، برابر است با سوم رجب 1444 هجری قمری و بیست و پنجم ژانویه 2023 میلادی.

63 سال پیش در چنین روزی در سال 1338، ابوالحسن فروغی ـ ادیب، فیلسوف و سیاستمدار ـ درگذشت.

ابوالحسن فروغی در سال 1262 در تهران زاده شد. او فرزند محمدحسین خان ذکاءالملک بود. مقدمات زبان فرانسه را نزد برادرش ـ محمدعلی فروغی ـ آموخت و برای تکمیل آن به مدرسه‌ آلیانس رفت. پس از سه سال تحصیل، در همان مدرسه به تدریس پرداخت و چندی بعد هم معلم مدرسه‌ سیاسی و دارالفنون شد. ابوالحسن فروغی در سال 1288 کتاب ادبی «سرمایه‌ سعادت یا علم و آزادی» را منتشر کرد و با نشر این اثر قدرت نویسندگی خود را آشکار ساخت. او همچنین از بنیانگذاران «دارالمعلمین مرکزی تهران» در سال 1298 بود که در آغاز خود ریاست آن را در دست داشت. با تأسیس این نهاد آموزشی، دری تازه به روی آموزش و پرورش فرزندان ایران گشوده شد. بعدها «دارالمعلمین مرکزی» به «دانشسرای عالی» تبدیل شد.

تأسیس مجله و تألیفات ادبی، هنری و فلسفی به زبان فرانسه و فارسی

ابوالحسن فروغی همزمان با اوقاتی که سرپرستی دارالمعلمین را به عهده داشت، اداره تفتیش وزارت معارف مجله «اصول تعلیمات» را زیر نظر او تأسیس کرد و او پس از نشر شش شماره نام آن مجله را به «اصول تعلیم» تغییر داد و تا شماره 12 آن را منتشر کرد و اندکی بعد با سرمایه‌ شخصی ماهنامه‌ «فروغ تربیت» را دائر کرد؛ ولی به سبب فراهم نبودن وسایل کار، بیش از 4 شماره از آن منتشر نشد و به جای آخرین شماره، رساله‌ای به نام «تلافی مافات» (که آن هم ناتمام ماند) برای مشترکان فرستاد. این تاریخ‌نویس و ادب‌شناس معاصر، بااینکه زبان فرانسه را در تهران آموخت، در ادبیات و انشای این زبان بسیار بامایه و زبردست بود و کتاب‌هایی که در حکمت و فلسفه به زبان فرانسه تألیف کرد، شاهد این مدعاست. در ادبیات فارسی و عربی هم مطالعه زیاد کرده بود. جز سه تألیف به زبان فرانسه که در پاریس انتشار یافت، مجموعه اشعار، «اوراق مشوش یا مقالات مختلفه»، «نمایشنامه منظوم شیدوش و ناهید»، و «تحقیق در حقیقت تجدد و ملیت و تناسب این دو معنی با یکدیگر» به زبان فارسی، از ابوالحسن فروغی به یادگار مانده است.

شرکت در کنگره‌های خاورشناسان در اروپا تا وزیر مختاری در سویس

او در سال 1306 به اروپا رفت و در این سفر مطالعاتی در مسائل فلسفی و علمی جهان غرب کرد؛ و مصمم شد که در بازگشت به ایران، دید و دریافت خود را از این سفر به گوش هم‌میهنان خود برساند. پس از بازگشت به ایران، به دعوت دولت شوروی برای شرکت در جشن صدمین سال تولد تولستوی به مسکو رفت و در آنجا سخنرانی جالبی درباره ادبیات فارسی ایراد کرد. فروغی دو سفر دیگر به اروپا کرد: یک بار برای شرکت در کنگره خاورشناسان که در شهر خارکف تشکیل شده بود، و بار دیگر به سمت نمایندگی ایران در جامعه ملل. او در مدت نمایندگی در جامعه ملل، از تیر 1312 تا بهمن 1313، وزیر مختار ایران در سویس نیز بود. ابوالحسن فروغی، در 5 بهمن 1338 در 76سالگی در تهران شمع وجودش خاموش گشت.

ابوالحسن فروغی از زبان خودش

ابوالحسن فروغی در دیباچه نمایشنامه منظوم شیدوش و ناهید، درباره خود گفته است: «در خانه‌ای متولد شدم که اثاث البیت آن کتاب و قلم بود و در کنف تربیت پدری جاگرفتم که در این سرزمین بزرگترین مربی و بصیرترین دانشمند عهد به شمار می‌آمد. تا در حد فهم خود مهمل از مستعمل شناختم، نشنیدم جز حقایق علمی و دقایق اخلاقی، و تا شروع به خواندن نمودم، نخواندم جز نثرهای فصیح و نظمهای بدیع که هر سطری و بیتی از آن هزار معرفت آموزد و صدهزار جان و روان تیره به یک خواندن بیفروزد».

برگرفته از کتاب «از نیما تا روزگار ما»

بازنویسی و اجرا: آرش امجدی 

تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور

انتهای پیام/