آغاز برگزاری کنفرانس تهران

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز یک‌شنبه ششم آذرماه 1401 خورشیدی، 252اُمین روز سال جاری، برابر است با دوم جمادی‌الاولای 1444 هجری قمری و بيست و هفتم نوامبر 2022 میلادی. 

79 سال پیش در چنین روزی در سال 1322، دیدار سران متفقین جنگ جهانی دوم در تهران آغاز شد. این دیدار در تاریخ سیاسی جنگ جهانی دوم بسیار پراهمیت و تأثیرگذار بود و از آن به عنوان «کنفرانس تهران» یاد می‌کنند.

کنفرانس تهران در 6 آذر 1322، با شرکت وینستون چرچیل نخست‌وزیر بریتانیا، فرانکلین روزولت رئیس جمهور آمریکا و ژوزف استالین دبیر کل اتحاد جماهیر شوروی، به صورت سرّی در ساختمان سفارت شوروی در تهران برگزار شد؛ عمارتی که یادگار امین‌السلطان در پارک اتابک بود و چند سالی می‌شد که روس‌ها به جای بدهی مرحوم ارباب جمشید آن را مصادره کرده و با وجود اعتراض زیاد ایرانیان آن را محل سفارت خود کرده بودند.

کنفرانس تهران به دنبال کنفرانس قاهره و پیش از کنفرانس‌های پتسدام و یالتا برگزار شد. هدف کلی همه‌ این کنفرانس‌ها، «توافق در مورد امور جهان بعد از جنگ جهانی دوم» بود. موضوع جلسات در کنفرانس تهران، مواردی چون زمان و ابعاد پیاده شدن نیروهای بریتانیایی و آمریکایی در فرانسه و حمله‌ تهاجمی نیروهای روسی در همین پیوند، و منابع مالی و سربازی اختصاص‌یافته به جبهه‌های ایتالیا، بالکان و برمه بود، اما مهم‌ترین توافقی که در کنفرانس تهران به دست آمد، گشایش جبهه‌ دوم در غرب اروپا بود. کنفرانس تهران تا نهم آذر 1322 ادامه داشت.

کنفرانس تهران از ساعت 16 روز 28 نوامبر 1943 برابر با 6 آذر 1322 آغاز شد. از رویدادهای قابل توجه در این کنفرانس آن بود که سران آمریکا و انگلیس حاضر نشدند به دیدار شاه ایران بروند و این محمدرضا پهلوی بود که به دیدار آن‌ها رفت. چرچیل را شاه در زمان بسیار کوتاهی توانست ملاقات کند؛ در حد یکی دو دقیقه. اما روزولت حدود ده دقیقه با شاه گفت‌وگو کرد.

گفته شده استالین رهبر اتحاد جماهیر شوروی مستقیماً از شوروی با هواپیمای خود با خلبانی سرهنگ نوویکوف و اسکورت چند هواپیمای جنگی به تهران آمد. بعضی نیز گفته‌اند استالین اصولاً سوار هواپیما نمی‌شد! روزولت و چرچیل هم که در کنفرانس قاهره با هم دیدار داشتند، از این پایتخت آفریقایی خود را به تهران رساندند. در آغاز، برای برگزاری این کنفرانس، شهرهای قاهره، کازابلانکا و تهران از سوی متفقین نامزد شده بودند که سرانجام پایتخت ایران به عنوان محل برگزاری کنفرانس برگزیده شد. در آن زمان تنها کشورهای شوروی، ترکیه و مصر در ایران سفارت داشتند و پس از کنفرانس تهران، آمریکا و انگلیس نیز سطح روابط خود را با ایران، از «وزیر مختاری» به «سفارت» ارتقاء دادند. بنا بر خاطرات شاهدان و نیز نوشته‌های نشریاتی چون «خواندنیها»، در تمام مدت برگزاری کنفرانس تهران، در رادیو تهران سکوت مطلق حکمفرما بود و تلگرافخانه نیز کلاً تعطیل بود.

یکی دیگر از رویدادهای قابل توجه کنفرانس تهران، برگزاری جشن تولد 69سالگی وینستون چرچیل نخست‌وزیر انگلیس در 8 آذر 1322 (30 نوامبر 1943) بود. کیک این جشن تولد را «شیرینی‌پزی نوشین» به سفارش سفارت انگلیس در تهران تهیه کرده بود. این قنادی را آندرانیک کوچیکیانی از ارامنه تهران همراه با خواهرش اداره می‌کرد. این برادر و خواهر سال‌ها بود که در نزدیکی میدان مخبرالدوله سر «کوچه نوشین» شیرینی فرنگی و ایرانی به مشتری‌ها می‌دادند. قنادی نوشین یکی از سه قنادی حوالی لاله‌زار و چهارراه مخبرالدوله بود که به ‌خاطر کافه‌های مدرن منطقه توانسته بودند خودشان را به‌روز کنند. قنادی نوشین تا حدود سال 1389 باز بوده و بعد از آن برای همیشه تعطیل شده و حالا از قنادی نوشین تنها نامی بر کوچه‌ای مانده که در کنارش قرار دارد.

باری، گفته می‌شود آلمان‌ها که از مبادی جاسوسی خود از برگزاری کنفرانس تهران آگاه شده بودند، عملیات «لانگ جامپ» (پرش بلند) را برای ترور سران متفقین طراحی کردند که در اجرای آن ناکام ماندند. اگرچه بعدها گروهی از مورخان تاریخ معاصر این عملیات را خیالی و آن را در جهت اسطوره‌سازی برای دستگاه‌های جاسوسی شوروی و انگلیس دانستند. کتاب‌هایی نیز در این باره نوشته شده‌، از آن میان؛ «مأموریت در تهران» نوشته‌ «اِریک زیگفرید» که نویسنده در آن خود را افسر آلمانی خوانده است. عده‌ای حتی این نویسنده را هم خیالی دانسته‌اند.

محقق، نویسنده و گوینده: آرش امجدی

تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور

انتهای پیام/