روز بزرگداشت رازی، روز داروسازی

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز یک‌شنبه پنجم شهریور ماه 1402 خورشیدی، یکصد و شصتمین روز سال جاری، برابر است با بیست و هفتم آگوست 2023 میلادی و دهم صفر 1445 هجری قمری.

امروز، «روز بزرگداشت رازی» است.

محمد بن زکریای رازی، دانشمند ایرانی، طبیب بالینی، فیزیکدان و فیلسوف بود. او در اول شعبان ۲۵۱ هجری در ری متولد شد. در جوانی به کارهایی همچون صرافی و زرگری اشتغال داشت. صرافی و زرگری مقدمه‌ای شد برای علاقه‌ رازی به کیمیا. مدتی با جدیت تمام به کار کیمیا پرداخت تا در اثر این کار، به درد چشم مبتلا شد و به طبیب مراجعه کرد. طبیب برای معالجه‌ او مبلغ زیادی مطالبه کرد و به او گفت: «جناب رازی! کیمیا کاری ا‌ست که من می‌کنم، نه تو!». رازی که در آن زمان حدوداً سی سال داشت، تحت تأثیر این رویداد، به شدت به طب علاقه‌مند شد و با تلاش و کار سخت تا حدّی در این دانش پیش رفت که او را بزرگ‌ترین طبیب دوره‌ اسلامی نامیده‌اند و برخی دیگر به وی بزرگ‌ترین پزشک قرون وسطی لقب داده‌اند.

رازی در جوانی به فرمان امیر منصور سامانی که امیر ری بود، به ریاست بیمارستان ری منصوب شد. او بعدها کتاب «طب المنصوری» را برای احترام به این امیر سامانی نوشت. رازی نخستین کسی‌ است که تشخیص تفکیکی میان آبله و سرخک را بیان کرده ‌است. وی در کتاب آبله و سرخک، به علت بروز آبله پرداخته و سبب انتقال آن را عامل مخمِّر از راه خون دانسته ‌است و ضمن معرفی آبله و سرخک به‌ عنوان بیماری‌های حاد، نشانه‌هایی از بی‌خطر یا کشنده‌ بودن آن‌ها را بیان می‌دارد و برای مراقبت از بیمار مبتلا به این بیماری‌ها روش‌هایی را توصیه می‌کند؛ از جمله به عنوان نخستین طبیب، استفاده از پنبه را در طب آورده و به منظور زخم نشدن بدن بیماران آبله‌ای، از آن بهره می‌برده و در مراقبت از چشم‌ها و پلک و گلو و بینی این بیماران توصیه‌ فراوان کرده ‌است. در دوران رازی، تشریح جسد انسان رواج نداشت و این کار را ناپسند و خلاف آموزه‌های دینی می‌دانستند. رازی در کتاب‌های خود از جمله کتاب «الکنّاش المنصوری» از تشریح استخوان‌ها و عضلات، مغز، چشم، گوش، ریه، قلب، معده، کیسه‌ صفرا و مواردی دیگر سخن گفته و طرز قرار گرفتن ستون فقرات و سوراخ‌ها و زائده‌های آن و نخاع شوکی را به خوبی شرح داده‌ است. رازی نخستین پزشکی است که برخی از شعبه‌های اعصاب را در سر و گردن شناخته و پیرامون آن‌ها توضیحاتی داده‌است.

محمد بن زکریای رازی در دوران خلافت المکتفی بالله عباسی، در اواخر سده‌ سوم هجری، به بغداد منتقل شد و ریاست بیمارستان آن‌ جا را بر عهده گرفت، ولی پس از مدتی دوباره به ری بازگشت و تا پایان عمر در زادگاه خود به تربیت شاگردان، فعالیت علمی و رسیدگی به بیماران پرداخت. وی به حدّی پرکار بود و در مطالعه جدیت به خرج می‌داد که چشمانش آب مروارید آورد. وقتی یکی از شاگردانش از طبرستان به عزم معالجه‌ استاد به ری رفت، رازی گفت که از دیدن جهان خسته شده است و به او اجازه‌ معالجه نداد. رازی پس از چندی نابینا شد و تا پایان عمر در ۳۱۳ هجری، در همین حالت به سر برد. شهرت اصلی رازی در طب است، اگرچه آثار او افزون بر طب، در طبیعیات، منطق، ریاضیات، نجوم، علم نظری، ما بعد الطبیعه، الهیات، کیمیا و فنون گوناگون طبقه‌بندی شده است. مهم‌ترین نگاشته‌های رازی درباره‌ پزشکی‌ است و یکی از ارجمندترین کتاب‌های تاریخ پزشکی به نام «الحاوی» از همین دانشمند برجسته‌ ایرانی است. این کتاب از قرن ۱۳ میلادی به بعد، به زبان لاتین ترجمه شده و تا قرن ۱۷ میلادی به عنوان منبع درسی دانشگاه‌های غرب مورد استفاده بود.

محمد بن زکریای رازی مؤلّفی پربار بود و گفته‌اند ۱۱۷ کتاب درباره‌ پزشکی نگاشته است. او در دانش کیمیا نیز کتاب «سرّالاسرار» را نوشته. «سرّالاسرار» کتابی ا‌ست درباره‌ کیمیای عملی. می‌توان گفت که رازی در این کتاب آفریننده‌ کیمیای نو است، زیرا ظاهراً نخستین کسی‌ است که کیمیای نظری را به شیوه‌ای نو و صرفاً عملی مطرح کرد. برای پزشکی چون رازی که دست در کار طبابت داشت، جنبه‌ عملی کیمیا که همان شیمی غیر آلی یا داروسازی آن روزگار بود، طبیعتاً بیش از جنبه‌های دیگر جاذبه داشت، از این رو به پاسداشت مقام دانش داروسازی اولیه‌ای که در رازی تبلور یافت، پنجم شهریور ماه ـ سالروز تولد وی ـ به عنوان «روز داروسازی» اعلام گردیده است.

ابوریحان بیرونی، اول شعبان ۲۵۱ هجری را روز تولد رازی دانسته که البته برابر است با دهم شهریور ۲۴۴ خورشیدی.

انتهای پیام/