به گزارش پایگاه خبری اخبار ساخته ها؛ قدمت مسجد جامع قدیم سنگان به دوره‌ي خوارزمشاهیان مي‌رسد. سبك معماري مسجد جامع سنگان خواف به سبك معماري مساجد دو ايواني است. اين سبك از اواخر قرن ششم هجري قمري وارد ايران شده است. از آنجا كه شروع اين سبك به ايران از استان خراسان بوده است، لذا به آن سبك خراساني مي‌گويند. سادگي و بي‌آلايشي در طراحي مسجد، پلان مستطيل شكل، پرهيز از بيهودگي و ستون‌هاي متعدد دور تا دور حياط مركزي از ويژگي‌هاي سبك‌ خراساني است.

اين مسجد یک ایوان در ضلع غربی دارد. ایوان ضلع شرقی در مقابل ایوان قبله، بر اثر زلزله تخریب شده است و شبستانی جای آن ساخته شده است. اين شبستان با چوب درختان كاج پوشيده شده است. در درب چوبي ورودي در شمال شرقی واقع شده است. در درب ورودي اين مسجد مقرنس‌هاي ساده گچي به چشم مي‌خورد.

كوچه‌هاي اطراف اين مسجد به صورت ساباط بودند كه متاسفانه بيشتر آنها تخریب شده‌اند كه تنها دو كوچه سابات‌ها‌ باقي ماند‌ه‌اند. سابات‌ها يا ساباط‌‌‌ها بناهاي نیمه پوشیده هستند. كاربرد سابات‌ها براي ايجاد سايه در محيط گرم و کویری بودند كه در اين مسجد نيز ساخته شده بودند. شوربختانه در معماري ايراني ديگر خبري از سابات‌ها يا ساباط‌‌‌ها نيست.

با توجه به قدمت و سبك معماري،‌ مسجد جامع سنگان خواف در وضعيت مناسبي قرار ندارد و نيازمند مرمت است تا اين مسجد به عنوان ميراث اين ديار حفظ شود.

مسجد جامع سنگان شامل تزئينات گچ‌بری‌ها، کتیبه‌ها‌، كاربندي، مقرنس‌هاي ساده گچي،‌ ‌گره‌چینی يا گره‌‌سازي،كاشي‌ها،‌ آجرهاي تراش ‌خورده و تلفيقي است. طاق‌هايي اين مسجد هر كدام تزيينات متفاوتي دارند كه بر زيبايي اين مسجد افزوده است. در تزيينات بيروني اين مساجد براي اولين بار تلفيقي از آجر و كاشي استفاده شده است.

نقوش تلفیقی (هندسی و اسلیمی) در طاق محراب این مسجد به شكل نقوش گیاهی ساده با نقوش هندسی دایره و نقوش نامنظم هندسی به شکل قلب و فرم‌های مارپیچ و ذوزنقه است. گره‌سازی يا گره‌چینی به کمک قطعه‌های مختلف آجرهای بریده و تیشه‌دار صورت می‌گيرد. در اين مسجد گره‌چینی نيز قابل مشاهده‌‌ است كه بيشتر اين گره‌چینی‌ها نياز به مرمت دارند.

شكل ظاهري تزيينات معماري اين مسجد شبيه دوره‌ي ‌ساساني است. طبق گفته‌ي رئيس سازمان ميراث فرهنگي استان خراسان رضوي، برخي از كاشي‌هاي و آجرهاي اين مسجد مربوط به مسجد بزرگ گنبد است. اين كاشي‌هاي و آجرها بعد از ويران شدن مسجد گنبد به آن انتقال داده شده است. در دوره‌ي خوارزمشاهیان به طور گسترده از سه رنگ لاجوردی، سفید و رنگ فیروزه‌ای استفاده مي‌شد. در تزيينات اين مسجد نيز رنگ فیروزه‌ای به چشم مي‌خورد.

زلزله هاي متعدد در اين منطقه و مسجد جامع قدیم سنگان باعث شده تا پايه‌هاي ايوان و اتاق‌هاي آن رانش پيدا كنند. با مرور زمان اين شكاف‌ها با دوغاب گچ پر شده است و شكل اين مسجد به صورت ذوزنقه درآمده است.

اين بناي تاريخي با شمار‌ي ثبت ۱۹۲۶ در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است. 

انتهای پیام/