گنبد در مساجد

به گزارش پایگاه خبری اخبار ساخته ها؛ گنبد در ایران دارای سابقه طولانی است که قدمت و سیر تحول آن به خوبی روشن نیست. گرچه بر روی نقوش مهرهای ایلامی می توان فرم گنبد را بر برخی ساختمان ها تشخیص داد، اما در ایران تنها از زمان پارت ها (اشکانیان) با نشانه های مستند از ساخت گنبد مواجه می شویم. و گنبد بر بنیاد شکل خود برگونه های مختلفی است، اما به طور گلی گنبدهای ایرانی را می توان در دو گروه گنبد نار (گنبدهای مدور) .و گنبد رک (گنبدهای تیز) مورد بررسی قرار داد. گنبدهای نار رایجترین فرم گنبد در معماری مسجدها و همین طور بارگاه امامان شعه است و از گنبدهای رک به ویژه در امام زاده ها و آرامگاه های مشاهیر استفاده می شود.

گنبدهای رک خود به سه دسته تقسیم می شوند: رک مخروطی (مانند گنبد قابوس در گلستان و میل رادکان در چناران) که اغلب برای مقابر سردارن ایرانی به ویژه در مناطق شمالی ایران به کار رفته است؛ رک هرمی (مانند مقبره شیخ عبدالصمد در نطنز و آرامگاه پیروز نهاوندی معروف به ابولولو در کاشان، رک اورچین (پله پله) که در ایران کمتر رایج بوده و نمونه های آن بیشتر در مناطق جنوبی ایران دیده می شود (مانند آرامگاه دانیال نبی در شوش و امام زاده عبداله شوشتر)

گنبدها از جهت پوشش نیز به دو گونه ساده و دو پوشه تقسیم می شوند. گنبد ساده، گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و  گنبدی است که تنها از یک لایه ساخته شده باشد و گنبد دو پوشه دارای دو پوسته یا جدار است که یکی گنبد درونی که این پوشش داخلی را "آهیانه" می نامند و آن دیگری پوشش بیرونی است که از نمای خارجی بنا دیده می شود و آن را "خود" یا "کلاه" می خوانند. در صورتی که "آهیانه" و "خود" بلافاصله بعد از هم قرار گیرند و به هم چسبیده باشند، گنبد را "دوپوسته" گویند و چنانچه "آهیانه" و "خو" از هم فاصله داشته باشند گنبد"دو پوسته گسسته" خوانده می شود.

فضای خالی یا اتاق زیر گنبدخانه گویند که در معماری مسجدها با عنوان "مقصوره" نیز شناخته می شود.

منبع خبر: کتاب هنر و معماری اسلامی نوشته دکتر یعقوب آزند

انتهای پیام/