کلیسای مریم مقدس؛ آغاز ساخت و معماری آن

به گزارش پایگاه خبری اخبار ساخته‌ها؛ امروز دو‌شنبه بیست و یکم فروردین ماه 1402 خورشیدی، بیست و یکمین روز سال جاری، برابر است با دهم آوریل 2023 میلادی و نوزدهم رمضان 1444 هجری قمری.

85 سال پیش در چنین روزی در سال 1317، ساخت کلیسای مریم مقدس در تهران آغاز شد.

ساخت کلیسای مریم مقدس در سال ۱۳۲۴ پایان یافت. این بنا میان سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۴۹ دفتر اصلی و محل سکونت اسقف اعظم ارمنی‌ها بوده‌ که بعدها به کلیسای سرکیس مقدس انتقال یافت.

آغاز ساخت، طراح و سازنده بنای کلیسا

روز یکشنبه، ۲۱ فروردین ۱۳۱۷ (۱0 آوریل ۱۹۳۸ میلادی) با حضور جمع بزرگی از ارمنیان تهران، دو نماینده ارمنیان: جبرائیل بوداغیان (ارمنیان جنوب) و سهراب ساگینیان (ارمنیان شمال) در مجلس شورای ملی، روحانیان کلیساهای تهران، اعضای انجمن کلیساهای تهران و بسیاری دیگر، پس از برگزاری مراسم دعا و نیایش، ساخت کلیسای مریم مقدس آغاز شد.

طراحی بنا به دست «نیکلای لائوری» صورت گرفته اما به دلایل نامعلومی ساخت آن به «نیکلای مارکف» واگذار شده‌است؛ البته با توجه به اینکه نیکلای لائوری در ۱۹۳۹ میلادی درگذشته و دیگر نمی‌توانسته نقشی در ساخت کلیسا داشته باشد، به‌طور قطع بنای کلیسا به دست نیکلای مارکف صورت گرفته ‌است. گفته می‌شود نیکلای لائوری از معماران ارمنی جمهوری آرتساخ بوده که پس از اشغال منطقه به دست ارتش سرخ شوروی در اواخر ۱۹۲۰ میلادی به همراه خانواده به ایران مهاجرت کرده بوده است. مارکف معماری روسی هم با اصلیت گرجی بود که تحصیلات خود را در دانشگاه‌های تفلیس و سن پترزبورگ گذرانده و در سال‌های جنگ جهانی اول به ایران مهاجرت کرده است. در هرحال، در آن جلسه از نیکلای لائوری خواسته شد تا براساس بودجه شصت هزار تومان طرح کلیسا را ارائه کند. در این میان، «رومان عیسی یان» هزینه بنای کلیسا را تقبل کرد و بعداً از نیکلای مارکف خواسته شد تا براساس بودجه یکصد هزار تومان کلیسا را بنا کند.

کلیسای مریم مقدس که از بناهای دوره پهلوی به شمار می‌آید، در تهران، خیابان میرزا کوچک خان واقع شده و در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۲۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

معماری کلیسای مریم مقدس

پلان کلیسای مریم مقدس با ابعاد کوچک‌تر، متأثر از معماری کلیساهای سده‌های هفتم تا دهم میلادی منطقه تایک در ارمنستان بزرگ طراحی شد. از طرح کلیسای اولیه آگاهی‌های مکتوبی در دست نیست. کلیسای مریم مقدس بر روی سکویی با ابعاد 19 متر و 80 سانتی متر در  32 متر و 45 سانتی متر و در مساحتی بالغ بر ۵۵۰ متر مربع با سنگ بازالت خاکستری رنگ ساخته شده‌ است. برای ورود به داخل کلیسا پلکان‌هایی در غرب سکو و دو بازوی شمالی و جنوبی آن، در مقابل سه ورودی کلیسا، قرار دارد. پلان کلیسا، هم از خارج و هم از داخل، به شکل صلیب است و طبق سنت کلیساهای ارمنیان محراب آن در سمت شرق قرار دارد. کلیسا دارای یک گنبد اصلی دوازده ضلعی با دوازده نورگیر در بالای نمازخانه و یک گنبد ناقوس خانه با شش ستون در سمت غربی است. گنبد اصلی کلیسا، که به هیچ روی از معماری ارمنی پیروی نمی‌کند، متأثر از معماری بیزانسی ساخته شده که در گرجستان و روسیه متداول بوده ‌است.

ورودی اصلی، که در سمت غرب بنا قرار دارد، دارای سردری به سبک معماری کلیساهای سده‌های چهارم و پنجم میلادی در ارمنستان است که با کاستن ضخامت دو دیوار دو طرف سردر و قرار دادن دو ستون، زیبایی خاصی به این قسمت بخشیده ‌است. پس از ورودی غربی و در دو طرف آن، دو اتاقک قرار گرفته و این قسمت از بنا را به شکل راهرویی درآورده که به بازوی غربی کلیسا که به نمازخانه راه دارد وصل می‌شود. در اتاقک شمالی راه پله‌ای برای رسیدن به ایوان و در زیر اتاقک جنوبی دخمه‌ای قرار دارد.

موزیک استفاده‌شده در این پادکست:

آلبوم: بودن و نبودن

آهنگساز: لوریس چکناواریان

بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی

تهیه‌کننده رادیویی: انسیه سمیع‌ پور

کانال تلگرام «دیروز همین‌جا»:

https://t.me/diroozhaminja

انتهای پیام/