نخستین کنگره جهانی ایران‌شناسان

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز پنج‌شنبه شانزدهم شهریور ماه 1402 خورشیدی، یکصد و هفتادویکمین روز سال جاری، برابر است با هفتم سپتامبر 2023 میلادی و بیست‌ویکم صفر 1445 هجری قمری. 

۵7 سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۴5، نخستین کنگره‌ جهانی ایران‌شناسان به کار خود پایان داد.

این کنگره میان روزهای ۹ تا ۱۶ شهریورماه ۱۳۴۵ در تهران برگزار شد. سخنرانان مدعو همگی به فارسی فصیح سخن می‌گفتند و این نخستین نشست بین‌المللی در تهران بود که‌ فارسی‌زبانان را به مترجم نیاز نبود. قطعنامه‌ «نخستین کنگره‌ ایران‌ شناسان تهران» پس از یک هفته نشست و برخاست ایران‌شناسان در تهران، آنان را به این نتیجه رساند که بازنویسی تاریخ ایران نه تنها در زمانی کوتاه قابل تحقق نیست که به همتی بیشتر و همکاری نزدیکتر میان ایران‌شناسان سراسر جهان نیازمند است؛ موضوعی که در جای جای قطعنامه‌ پایانی این کنگره بر آن تأکید شد.

شرکت‌کنندگان در این مجمع جهانی در پایان نشست تهران با امضای قطعنامه‌ای در ۸ بند خواستار تشکیل اتحادیه‌ای جهانی در موضوع «ایران‌ شناسی»، تشکیل کمیته‌هایی مشترک برای بررسی ابعاد مختلف تاریخ ایران و تعیین منابع و تداوم برگزاری این کنگره در سال‌های بعد شدند. در این قطعنامه آمده بود:

کنگره‌ بین‌المللی ایران‌شناسان که از تاریخ ۹ تا ۱۶ شهریورماه ۱۳۴۵ به منظور تأمین‌ یک همکاری علمی بین‌المللی در امر تعیین منابع لازم جهت تألیف یک «تاریخ کامل ایران»، در تهران تشکیل گردید؛ آرزومند است که تماس‌های دانشمندان و مراکز علمی و فرهنگی که‌ به مطالعات ایران‌شناسی اشتغال دارند، به طور مستمر ادامه یابد و همکاری بین‌المللی مؤثری را در این زمینه به وجود آورد. بدین منظور کنگره بسیار مناسب و مفید می‌داند که:

اولاً ـ یک «اتحادیه‌ بین‌ المللی ایران‌ شناسان» تأسیس گردد که محل دبیرخانه‌ آن‌ در تهران باشد و اساسنامه و برنامه‌ کار آن توسط همین دبیرخانه‌ تنظیم گردد.

ثانیاً ـ یک کمیته‌ مدیره‌ دائمی مرکب از اعضای ایرانی و بین‌المللی به منظور تشکیل‌ کنگره‌های آینده‌ ایران‌شناسی که هر سه سال یکبار در کشورهای مختلف برگزار خواهند شد، تشکیل شود.

کنگره توصیه می‌کند که فهرست مشروحی از آثار و ابنیه‌ تاریخ ایران بر اساس‌ اطلاعات دقیق تاریخی و جغرافیایی تنظیم گردد و حفریات لازم به روش علمی به عمل آید.

کنگره توصیه می‌کند که یک طریق واحد برای نقل کلمات ایرانی به زبان‌ها و خطوط مختلف در نظر گرفته شود.

کنگره توصیه می‌کند که کارهای مربوط به تدوین و انتشار «اطلس لهجه‌ های ایرانی» که‌ بنا به توصیه‌ بیست و چهارمین «انجمن بین‌ المللی خاور‌شناسان» در مونیخ از سال ۱۹۵۷ به بعد در جریان است، با وسعت و سرعت زیادتری ادامه یابد و به پایان برسد.

نخستین کنگره‌ ایران‌شناسان در تهران هرچند سرانجام به تدوین مجموعه‌ای مدون و کامل درباره‌ تاریخ ایرانی ـ آنچنان که در اهداف اولیه‌ آن پیش‌بینی شده بود ـ منجر نشد، اما بدون شک یکی از نقاط عطف در روند تکوین علم ایران‌شناسی و تاریخ‌نگاری ایرانی به شمار می‌آید. بر اساس توافق به‌عمل‌آمده میان مدعوین این نشست که بزرگان مجامع علمی و دانشگاهی سراسر جهان ـ در آن عصر ـ در حوزه‎ ایران‌شناسی در آن گرد هم آمده بودند، قرار بر این شد که این کنگره از آن پس هر سه سال یکبار برگزار شود، اما برگزاری دومین دوره‌ آن تا سال ۱۳۵۰ که با برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله در شیراز همزمان شد، به درازا کشید.

سومین دوره‌ این کنگره نیز در شهریور ماه ۱۳۵۴ در تهران برگزار شد. افزون بر این کنگره که خود تا سال‌ها ادامه یافت و به محلی برای هم‌اندیشی ایران‌شناسان تبدیل شد، مراسم‌ و نشست‌های مشابه دیگری نیز در پی آن برگزار شد که منشأ اثرات فراوانی شدند. این نشست‌ها که با هدف شناساندن بیشتر مبانی فرهنگ ایرانی به نسل‌های جدید و جهانیان و فراهم آوردن عرصه‌ای برای عرضه‌ آخرین پژوهش‌های محققان داخلی و خارجی برگزار می‌شد، با برگزاری «نخستین کنگره‌ ایران‌ شناسی دانشگاه تهران» در سال ۱۳۴۹ کلید خورد و با برگزاری آن در دیگر دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه فردوسی، دانشگاه شیراز، دانشگاه اصفهان و دانشگاه تبریز ادامه یافت.

موسیقی استفاده‌شده در این پادکست:

آلبوم: باغ‌های ایرانی

آهنگساز: شهرداد روحانی

بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی

تهیه‌کننده رادیویی: انسیه سمیع‌ پور

کانال تلگرام «دیروز همین‌جا»:

https://t.me/diroozhaminja

انتهای پیام/