میرزا محمدرضا کلهر؛ بزرگترین خوشنویس صاحب‌سبک عهد قاجار

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز یک‌شنبه بیست و نهم مردادماه 1402 خورشیدی، یکصد و پنجاه و سومین روز سال جاری، برابر است با بیستم آگوست 2023 میلادی و سوم صفر 1445 هجری قمری.

131 سال پیش در چنین روزی در سال 1271، میرزا محمدرضا کلهر ـ خوشنویس بزرگ ایران ـ بدرود زندگی گفت.

تولد در کرمانشاه و سکونت در تهران، مشق از روی کتیبه میرعماد و ورود به دربار قاجار

میرزا محمدرضا کلهر در حدود سال 1206 در میان عشایر کلهر در کرمانشاه به دنیا آمد. او در جوانی به خط و خوشنویسی علاقه نشان داد و برای فراگیری این هنر در تهران ساکن شد و نزد «میرمحمد خوانساری» به شاگردی پرداخت. کلهر در این راه شوق زیادی داشته و گفته‌اند در سفری به اصفهان رفت تا از روی کتیبه‌ معروف استاد «میرعماد» در «تکیه‌ میرفندرسکی» مشق کند. همچنین به قزوین رفت تا در آن‌ جا هم از روی کتیبه‌ دیگری به خط میر مشق کند. پس از آن که کلهر در خط نستعلیق به استادی رسید، آوازه‌اش در همه جا پیچید تا این که ناصرالدین شاه قاجار او را به دربار خواست تا نزد او به فراگیری هنر خوشنویسی بپردازد. سپس دستور داد کلهر در اداره‌ انطباعات به کار مشغول شود، اما استاد که همتی بلند داشت و قناعت‌پیشه بود، نپذیرفت و تنها به این بسنده کرد که هرگاه آن اداره بخواهد، در اِزای کتابت دستمزد دریافت کند. میرزا محمدرضا کلهر در سفر دوم ناصرالدین شاه به خراسان در سال 1261 جزء همراهان بود. در این سفر میرزا در طی راه روزنامه‌ای را به نام «اردوی همایون» به خط «نستعلیق» می‌نوشت که همان‌جا به «چاپ سنگی» آماده‌ انتشار می‌شد.

شیوه کلهر و شاگردان او

استاد کلهر در خوشنویسی از همان اصول میرعماد پیروی می‌کرد، اما به سلیقه‌ خود تغییراتی هم در کوتاه کردن مَدها و کوچک‌تر کردن و ظریف نوشتن دوائر داد. شیوه‌ این استاد بزرگ خوشنویس، امروز به شیوه‌ مرسوم و رایج نستعلیق‌نویسی تبدیل شده، از این رو استاد میرزا محمدرضا کلهر را می‌توان صاحب‌ سبک و شیوه‌ای نو در هنر خوشنویسی ایران دانست. این استاد بزرگ شاگردان نام‌آوری هم داشته است، از آن میان؛ سید مرتضی برغانی، میرزا زین‌العابدین شریف قزوینی و سید محمود صدرالکتّاب.

استاد میرزا محمدرضا کلهر ـ از  خوشنویسان بزرگ ایران و بزرگ‌ترین خوشنویس دوره‌ قاجار ـ در 29 مرداد 1271 در حدود 65 سالگی در وبای عام تهران شمع وجودش خاموش گشت. او را در گورستان محله‌ حسن‌آباد تهران ـ در جایی که بعدها اداره‌ آتش‌نشانی شد ـ به خاک سپردند.

موسیقی استفاده‌شده در این پادکست:

آلبوم: نوای ناب

نوازنده ویولون: حبیب الله بدیعی 

بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی

تهیه‌کننده رادیویی: انسیه سمیع‌ پور

کانال تلگرام «دیروز همین‌جا»:

https://t.me/diroozhaminja

انتهای پیام/