مسجد جامع اورمیه و هنر معماری

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری اخبار ساخته‌ها؛ یکی از بناهای تاریخی ارزشمند شهر اورمیه، مسجد جامع این شهر است که در مجاورت بازار تاریخی اورمیه قرار گرفته است.

این مسجد که در نیمه دوم قرن هفتم هجری و درست در میان بازار تاریخی شهر ساخته شده، بارها مرمت و بازسازی شده است. بر اساس نظر کارشناسان، مسجد در ابتدا آتشکده‌ای متعلق به زرتشتیان  در دوره ساسانیان بوده که در زمان خسرو انوشیروان ساخته شده است. اگر نگاهی به این بنای خشتی و تاریخی بیاندازید خواهید دید که گنبد آن بر فراز یک پایه 16 ضلعی ساخته شده است. مسجد جامع اورمیه صحن وسیع مستطیل شکلی دارد و دارای سه ورودی است که برخی از آن‌ها به داخل بازار اورمیه همانند راسته سنگ‌تراشان راه دارد. شبستان بزرگ  و آجری این مسجد نیز بخش دیگری از مسجد است که سقف آن با گنبدی بلند و مرتفع پوشانده شده است.

شبستان، قدیمی‌ترین بخش مسجد جامع اورمیه است که به نظر کارشناسان هسته اولیه مسجد را تشکیل می‌دهد و احتمالاً در اواخر دوره سلجوقی ساخته شده است. یکی از زیباترین بخش‌های این مسجد بدون شک محراب آن است. محراب این مسجد قریب به هشت متر ارفاع و 6 متر عرض داشته و با گچبری‌های بسیار نفیس خود یکی از زیباترین یادگارهای به‌جامانده از دوره ایلخانی است. در قسمت انتهایی محراب دو ستون گچبری‌شده به چشم می‌خورد که کتیبه‌ای در میان آن‌ها قرار دارد. این کتیبه که به خط رقاع کتابت شده، نشان می‌دهد که استاد عبدالمؤمن تبریزی به سال 676 هجری قمری این شاهکار گچ بری را خلق کرده است.

این محراب که در واقع یکی از بیست و سه محراب گچ‌بری‌شده دوره ایلخانی است، بر روی محرابی ساخته شده که در دوره سلجوقیان در این مسجد وجود داشته است. نقش‌های هندسی زیبا و کتیبه‌ای به خط زیبای کوفی نیز دور تا دور محراب را قاب گرفته است. محراب با طاق‌نماها و یک تاج در انتها آراسته شده که طاق نعلی شکل آن مشخصه بارز دوره ایلخانی است. گچبری‌های این محراب یکی از باشکوهترین نمونه‌های گچبری دوره ایلخانی است. پلان مربعی شبستان در انتها با گوشه‌سازی‌های صورت‌گرفته به 8 ضلع و بعد به 16 ضلع و در نهایت به گنبدی دایره شکل منتهی شده است.

یکی دیگر از بخش های مسجد جامع اورمیه، چهل‌‎ستون آن است که بعد از ساخت شبستان ساخته شده است. چهل‌ستون دومین بخش مسجد از لحاظ قدمت است و شامل 18 ستون در دو ردیف نُه‌تایی است. چهل‌ستون 46 متر طول و 13 متر عرض دارد و احتمالاً متعلق به دوره ایلخانی است. سقف این قسمت با سی طاق گنبدی آجری پوشیده شده است. این قسمت در دوره صفویه نیز مرمت و بازسازی شده است. مسجد جامع اورمیه، شبستان دیگری نیز داشته که در گذر سال‌ها تخریب شده است. در اطراف صحن مسجد حجره‌هایی قرار دارد که بنابر کتیبه موجود در مسجد، در دوره زندیه و توسط فردی با نام رضا قلی خان که سمت حکمرانی اورمیه را برعهده داشته، در سال 1184 هجری قمری ساخته شده است. افزون بر این بخش‌ها، بخش‌های جدیدتری نیز به مسجد اضافه شده که متعلق به سده‌های اخیر است.

انتهای پیام/