علی خان نصر؛ پدر تئاتر ایران و زندگی سیاسی و هنری او
آرش امجدی
به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز چهار‌شنبه بیست و ششم بهمن‌ماه 1401 خورشیدی، 332اُمین روز سال جاری، برابر است با بیست و چهارم رجب 1444 هجری قمری و پانزدهم فوریه 2023 میلادی.
61 سال پیش در چنین روزی در سال 1340، سید علی نصر ـ بنیانگذار تئاتر ایران ـ درگذشت.
زندگی سیاسی نصر
سید علی نصر معروف به علی خان نصر، فرزند سید احمد نصرالاطبّاء، میان سال‌های 1270 تا 1274 در تهران به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات در مدارس «شرف»، «علمیه» و «آلیانس» و فراگیری زبان فرانسه، به تدریس این زبان و ریاضیات پرداخت. بعدها وارد کارهای دولتی گردید. در آغاز در وزارت مالیه (دارایی) استخدام شد و نزدیک به بیست سال در این وزارتخانه کار کرد. اما از بهمن 1317 علی منصور که وزیر پیشه و هنر (صنایع و معادن) بود، نصر را به عنوان معاون خود به مجلس معرفی کرد. بعد که منصور به نخست‌وزیری رسید، سرپرستی وزارت پیشه و هنر بر عهده نصر گذاشته شد.
علی خان نصر بعداز شهریور 1320 (یعنی پس از پایان زمامداری رضا خان)، مدتی معاون وزیر کشور شد و پس از آن، به عنوان وزیرمختار به چین ملی (تایپه) رفت. او در سال ۱۳۲۵ در دولت احمد قوام وزیر پست و تلگراف بود، اما دوران وزارتش طولانی نبود و پس از استقلال پاکستان، در سال ۱۳۲۶ سفیر کبیر ایران در این کشور شد.
زندگی هنری نصر
علی خان نصر، در زندگی هنری، در آغاز مشروطیت به کار نمایش و تئاتر روی آورد و اقدام به تأسیس «تئاتر ملی» کرد. او برای آموختن فن تئاتر به اروپا رفت و پس از بازگشت، «کُمِدی ایران» را به سبک تئاتر اروپایی در سال 1304 تأسیس کرد. او ریاست «کمیسیون نمایش» را هم در سازمان پرورش افکار بر عهده داشت. این سازمان در سال 1318 تأسیس شده بود. وی در راستای گسترش هنر نمایش، همراه با دریابیگی، عبدالحسین نوشین و معزالدیوان فکری، «هنرستان هنرپیشگی تهران» را در 1318 بنیان گذاشت و خود در آنجا به تدریس تاریخ هنر پرداخت. سید علی نصر را به سبب تلاش‌های فراوانی که در عرصه تئاتر و نمایش به انجام رسانده، به عنوان «پدر تئاتر ایران» می‌خوانند.
آتار مکتوب و نمایشی نصر
«علم‌الاشیاء» در 6 مجلد، «تاریخ ایران و دنیا»، «تاریخ عمومی» و «تاریخ مختصر ایران» از تألیفات، «سیروس و اشتباه لپی»، «عوام‌فریب سالوس» و «گلناز و نوروز» از نمایشنامه‌ها و «تاریخ یونان» و «انقلاب فرانسه» از ترجمه‌های اوست.
سید علی نصر ـ بنیانگذار نخستین هنرستان هنرپیشگی و پدر تئاتر ایران ـ در 26 بهمن 1340 در میانه 65 تا 70 سالگی در تهران شمع وجودش خاموش گشت و در امامزداه عبدالله ری در خاک آرمید.
تماشاخانه نصر
علی خان نصر، مدیر «تماشاخانه دائمی تهران» نیز بود. ساختمان این تماشاخانه مربوط به اواخر دوره قاجار و در تهران، خیابان لاله زار جنوبی، جنب گراند هتل روبه‌روی کوچه بوشهری واقع شده بود. علی خان نصر با تغییراتی در سالن، تماشاخانه تهران را از نو به راه انداخت و آن را رسماً در 10 مهر 1320 افتتاح کرد. او در این زمان شخصاً مدیریت «تماشاخانه دائمی تهران» را برعهده داشت، اما چندی نگذشت که سفیر ایران در چین ملی شد و از آن زمان به بعد، مدیریت آنجا را به «احمد دهقان» سپرد. احمد دهقان نماینده مجلس و مدیر مجله تهران مصور بود که در خرداد 1329در دفتر همین تماشاخانه در خیابان لاله‌زار به دست کارمند شرکت نفت انگلیس کشته شد. «تماشاخانه دائمی تهران» تا سال ۱۳۲۹ پابرجا بود. در سال ۱۳۳۷ و پس از آن، چند بار دچار آتش‌سوزی شد، اما پس از تعمیر در سال ۱۳۴۱ به پاس خدمات ارزنده سید علی خان نصر با عنوان «تئاتر نصر» بازگشایی شد.
بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی
تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور
انتهای پیام/
برچسب ها
