جهانگیر درویش؛ طراح و معمار ورزشگاه سی‌هزارنفره تختی در شرق تهران
آرش امجدی
به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز دوشنبه سیزدهم شهریور ماه 1402 خورشیدی، یکصد و شصت و هشتمین روز سال جاری، برابر است با چهارم سپتامبر 2023 میلادی و هجدهم صفر 1445 هجری قمری.
90 سال پیش در چنین روزی در سال 1312، جهانگیر درویش ـ طراح و معمار ـ به دنیا آمد.
تولد و تحصیلات تا مقطع دکتری
جهانگیر درویش در 13 شهریور 1312 در ورامین در باغ بزرگ پدری که بعدها بنای «کارخانجات قند ایران» گردید، زاده شد. پدر وی، سعدالله خان درویش، فارغ‌التحصیل رشته حقوق بین‌الملل از کشور سویس بود. خانواده‌اش اهل مازندران بودند، اما بعدها به شهر ورامین مهاجرت کردند و جهانگیر در آنجا متولد شد. جهانگیر سه چهار ساله بود که به تهران نقل مکان کردند و او دوران ابتدایی تحصیل را در «مدرسه ادب» حوالی «مسجد سپهسالار»، و دوران دبیرستان را در «مدرسه البرز» گذراند. دوره مقدماتی دوساله معماری را هم میان سالهای 1334 تا 1336 در «دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران» طی کرد. در سال 1335 هم مدتی در آتلیه «محسن فروغی» کار کرد. سپس برای ادامه تحصیل در رشته معماری به ایتالیا رفت و دانشنامه کارشناسی ارشد را از «دانشکده معماری شهر رم» گرفت و در سال 1341 موفق به کسب گواهینامه دکتری از «دانشگاه پلی تکنیک شهر تورین» ایتالیا گردید.
تأسیس مؤسسه معماری و ساخت آثار شاخص
دکتر جهانگیر درویش پس از این مراحل، «مؤسسه معماری درویش» را در سال 1344 در تهران و در 1362 «مؤسسه معماری دکتر درویش» را در ایتالیا تأسیس کرد. از پروژه‌های معروف دکتر درویش می‌توان از «انستیتوی ملی آموزش در مازندران»، مرکز رادیو تلویزیون‌های تهران، بندر عباس، شیراز، اورمیه و تبریز، «ورزشگاه تختی تهران»، «ساختمان مرسدس بنز» در تورین، ویلاهای مسکونی در آمریکا، بازآفرینی «مرکز خرید هوستون»، پنج ساختمان فروش اتومبیل برای برندهای کرایسلر، مزدا، تویوتا، رنو و جیپ نام برد.
ورزشگاه تختی
ورزشگاه تختی که پس از انقلاب این نام برآن نهاده شد، برای میزبانی بازی‌های آسیایی سال ۱۹۷۴ میلادی (1353) ساخته شد. این ورزشگاه بخشی از «مجموعه ورزشی تختی تهران» است. در خرداد ۱۳۴۵ دکتر جهانگیر درویش ـ با توجه به فعالیت‌هایش در زمینه معماری اسکلت‌های بخصوص در ایتالیا ـ دعوت شد تا طراحی این ورزشگاه سی‌هزارنفری را آغاز کند. این ورزشگاه که در شرق تهران قرار دارد، نخستین مجموعه‌ای است که برای پوشش وسیع آن از «سیستم کابلی» استفاده شده است. طرح جامع ورزشگاه، معماری ورزشگاه و پوشش آن توسط خود دکتر درویش طراحی شد. محاسبات پوشش فضا توسط فرانسوی‌ها (شرکت B.E.T.CETAC) و مدل‌سازی سیستم کابلی در «دانشگاه ساری (Surrey) انگلستان» و «پلی تکنیک لندن» انجام گرفت، سپس اجرای آن پوشش ـ که در ایران تازگی داشت ـ توسط مهندسان و کارگران الجزایری که برای فرانسوی‌ها کار می‌کردند، به مرحله اجرا درآمد. در ورزشگاه تختی، دکتر درویش نوآوری‌های زیادی را چه در سامانه «پوشش کششی» و چه در «استخوان بندی بتنی» طراحی و اجرا کرده که در مقایسه با دیگر ورزشگاه‌های خارج از کشور جزئیات جالب و تازه‌تری دارد.
سخنان دکتر درویش درباره استادیوم تختی
دکتر درویش درباره ورزشگاه تختی گفته است: «این استادیوم بزرگ‌ترین سازه کابلی دنیا است و در مدت سه سال و نیم با 190 میلیون تومان ساخته شد. برای آن، یک میلیون و صد و ده هزار متر مربع زمین تهیه کرده بودم که قرار بود مجموعه استخرها و یک سالن ۵ هزار نفری هم آنجا ساخته شود. تختی خاصیتی دارد که هیچکدام از استادیوم‌‌های دیگر ندارند. سه راه جدا برای جایگاه مخصوص ورزشکاران و مردم برای آن در نظر گرفته شد. حتی بازیکنان تیم‌‌های مختلف که از درهای شمال و جنوب می‌‌آیند، می‌‌توانند از طریق یک راه زیرزمینی تا زمانی که وارد زمین می‌‌شوند، یکدیگر را ملاقات نکنند. همچنین کسی که می‌‌خواهد وارد جایگاه ویژه تماشاگران شود، از طریق رمپ پشت استادیوم و به وسیله هلی کوپتر از ارتفاع هشت متر راهی برای رسیدن به جایگاه مخصوص برایش در نظر گرفته شده است. شما هیچ استادیومی را نمی‌‌توانید در ایران پیدا کنید که مردم برای خودشان در هر ساعتی تردد داشته باشند. زمانی که می‌‌خواهند شخصیتی را به استادیوم‌‌های دیگر دعوت کنند، مردم را اسیر می‌کنند تا آن شخصیت بتواند وارد جایگاه مخصوص شود».
دکتر درویش و جایزه آقاخان
دکتر جهانگیر درویش در سالهای ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۹ در دانشگاه تهران با درجه استادیاری به تدریس مشغول بود. یکی از دیگر افتخارات او، دریافت «جایزه آقاخان» برای طراحی «مرکز رادیو تلویزیون بندر عباس» است.
دکتر جهانگیر درویش ـ معمار ورزشگاه سی‌هزارنفری تختی ـ امروز نودمین شمع زندگانی را روشن می‌کند.
موزیک استفاده‌شده در این پادکست:
آلبوم: لاله‌زار
آهنگساز: جاوید افسری راد
بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی
تهیه‌کننده رادیویی: انسیه سمیع پور
کانال تلگرام «دیروز همین‌جا»:
https://t.me/diroozhaminja
انتهای پیام/
برچسب ها
