ثبت ملی کلیسای مریم مقدس

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز چهار‌شنبه دوازدهم بهمن‌ماه 1401 خورشیدی، 318اُمین روز سال جاری، برابر است با دهم رجب 1444 هجری قمری و یکم فوریه 2023 میلادی.

20 سال پیش درچنین روزی در سال 1381، کلیسای حضرت مریم به ثبت ملی رسید.

کلیسای حضرت مریم در تهران، خیابان میرزا کوچک خان است. کار ساخت این بنا در سال 1317 آغاز شده و در سال 1324 به پایان رسیده؛ از این رو از آثار دوره پهلوی به شمار می‌آید. کلیسای حضرت مریم تا 1349دفتر اصلی و محل سکونت اسقف اعظم ارامنه بوده است.

سبب ایجاد کلیسای مریم مقدس

پس از اینکه جنگ جهانی اول به پایان رسید، شرایط اقتصادی و اجتماعی جدیدی بر کشور ایران حاکم شد. میان سال‌های ۱۳00 تا ۱۳10 روستاییان زیادی به سمت شهرها سرازیر شدند. بیشتر مهاجران نیز شهر تهران را به عنوان مقصد انتخاب کردند. در بین این مهاجران، ارمنی‌های زیادی هم بودند. اینان، محله‌های جدید ارمنی‌نشین مانند محله حسن‌آباد را در پایتخت به وجود آوردند. در آن دوره هیچ کلیسایی در این محله قرار نداشت. از این رو، ارمنیان محل مجبور بودند برای عبادت و انجام فرایض مذهبی خود تا بازارچه قوام بروند و به کلیسای گئورک مقدس مراجعه کنند. اهالی ارمنی محل از خلیفه‌گری اصفهان کسب اجازه کردند تا به صورت موقت کلیسایی را در سالن مدرسه هایکازیان که در خیابان میرزا کوچک خان امروزی قرار داشت، برپا کنند. در آن دوره خلیفه‌گری اصفهان مسئول تمام امور مذهبی و احوال شخصی ارمنی‌های تهران به حساب می‌آمد. مدتی پس از آن، ارامنه مناطق شاه عبدالعظیم و دروازه قزوین نیز به محله حسن‌آباد نقل مکان کردند.

افزایش جمعیت اهالی محله نیاز به احداث یک کلیسای جدید را به وجود آورد. از طرف دیگر، به سبب همین افزایش جمعیت، رسیدگی به امور ارمنیان تهران نیز برای خلیفه‌گری اصفهان دشوار شده بود. درنتیجه، باید مکانی هم ساخته می‌شد که خلیفه‌گری ارمنیان تهران برای رسیدگی به امور آنها در پایتخت مستقر گردد. به این ترتیب، کلیسایی به هزینه شخصی یکی از مسیحیان نیکوکار شهر تهران به نام رومان عیسی یان بنا شد. طراحی و ساخت کلیسا به معمار معروف روسی ساکن ایران نیکولای مارکوف سپرده شد.

معماری کلیسای مریم مقدس

پلان کلیسا صلیبی‌شکل است. نمای ساختمان هم با سنگهای سفیدرنگ پوشیده شده است. محراب هم دارای سه پنجره است. در دو سوی این محراب به صورت قرینه دو اتاقک کوچک ساخته شده، درهای این اتاقک‌ها رو به نمازخانه اصلی بازمی‌شوند. در بالای مرکز نمازخانه پوششی گنبدی دیده می‌شود که نورگیرهای متعددی در آن وجود دارد. یک بنای گنبدی‌شکل دیگر در بخش غربی بنا واقع شده. این بنای گنبدی، ناقوسخانه کلیساست.

ساختمان کلیسا سه در ورودی دارد، اما ورودی اصلی آن در بخش منتهی الیه غربی و در مقابل محراب قرار دارد. این در، دارای سردری رفیع و بزرگ است که دو ستون به موازات هم در کنار آن قرار گرفته. در بالای این سردر سنگ‌نوشته‌ای بزرگ دیده می‌شود. نوشته‌های حک‌شده بر این سنگ‌نوشته از بنای کلیسا و نام سازنده آن خبر می‌دهد؛ یعنی کلیسای مریم مقدس و نیکولای مارکوف.

در بالای سردر کلیسای مریم مقدس، بالکنی قرار دارد که زیر ناقوسخانه واقع شده. این بالکن ویژه حضور گروه کُر کلیسا برای اجرای مراسم‌ است. بر روی دیوارهای سه سمت ساختمان، نورگیرهای بسیار بزرگی قرار داده شده. بر روی دیوارهای شمالی، جنوبی و شرقی کلیسا یک فرورفتگی سراسری وجود دارد که از بالای دیوار تا سطح صفه کشیده شده. این فرورفتگی شکلی سه‌گوش پیدا کرده است. در بخش بالایی این سه‌گوش‌ها یک سنگتراشی به شکل نیم‌دایره دیده می‌شود. در واقع این سنگتراشی نیم‌دایره‌ای‌شکل از معماری قرون وسطای ارمنستان اقتباس شده است. روی دیوارهای خارجی بنا سایه روشن جالبی ایجاد شده که بر زیبایی بنا افزوده است.

 در کلیسای مریم مقدس، دو  تن از ارمنیان سرشناس در خاک آرمیده‌اند که یکی از آنان یپرم داویدیان سردار مشروطه معروف به یپرم خان ارمنی است.

کلیسای مریم مقدس در خیابان میرزا کوچک خان تهران، در 12 بهمن 1381، با شماره 7237 در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید.

 موزه ملی ارامنه به نام موزه اسقف آرداک مانوکیان نیز در کنار این کلیسا قرار دارد.

بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی

تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور

مشخصات موسیقی متن این پادکست:

عنوان: Ave Maria, D. 839
هنرمند: (آهنگساز: فرانتس شوبرت) (اجرا: باربارا بانی)
آلبوم: Schubert : Lieder
ژانر: کلاسیک
سال تولید: 1825 (1994)
مدت زمان اصلی: 00:06:19

انتهای پیام/