تصویب «نظامنامه قانون اعزام محصل به خارج» در مجلس شورای ملی

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز آدینه دوم تیرماه 1402 خورشیدی، نودوپنجمین روز سال جاری، برابر است با بیست و سوم ژوئن 2023 میلادی و چهارم ذی‌الحجه 1444 هجری قمری. 

95 سال پیش در چنین روزی در سال 1307، «نظامنامه‌ قانون اعزام محصل به خارج» به تصویب رسید.

جنگ‌های ایران و روس، روابط ایران را که سالیان سال به دلیل جنگ‌های داخلی از اوضاع جهان بی‌خبر بود، گسترش داد و رفت و آمد خارجیان فزونی گرفت. محمدزمان فرزند حاجی يوسف در زمان شاه عباس دوم صفوی، نخستين كسی بود كه به دليل علاقه‌ بسیار به نقاشی اروپایی، برای فراگيری اين هنر به رم اعزام شد. از اين رو، گروهی وی را نخستين ايرانی كه برای آموزش به خارج از كشور اعزام شد دانسته‌اند. مدت‌ها بعد در اثر شكست‌هایی كه در اوائل قرن سيزدهم هجری نصيب ايران شد، عباس ميرزا و ميرزا عيسی قائم مقام دريافتند كه بدون آشنایی به فنون نظامی و علوم و صنايع جديد نمی‌توان در مقابل هجوم لشكريان مجهز روسیه مقاومت كرد.

آنان اعزام شاگرد به اروپا را از مؤثرترين وسايل كسب و جذب دانش و صنعت نوین مغرب زمين دانستند. در نتیجه در حين جنگ با روسيه، در سال 1225 يك نفر را برای تحصيل طب جديد و در سال 1231 ـ سه سال پس از عقد قرارداد با انگلستان ـ پنج تن را به انگلستان اعزام کردند. از اين دسته، يكی ميرزا صالح شيرازی بود كه نخستين روزنامه‌ فارسی را در تهران منتشر کرد. سومين گروه در زمان محمد شاه قاجار به فرانسه اعزام شدند كه از آنان در هنگام تأسيس دارالفنون برای مترجمی و كمك به معلمان اطريشی استفاده شد. بزرگترين گروه دانشجويان اعزامی تا آن زمان شامل 42 نفر بودند كه 7 سال پس از تأسيس دارالفنون به فرانسه اعزام شدند.

پس از انقلاب مشروطه، نخستين اقدام رسمی برای اعزام شاگرد به خارج در سال 1289 صورت گرفت و به موجب قانونی كه در اُردی‌بهشت 1290 از تصويب مجلس شورای ملی گذشت، دولت موظف شد در آن سال 30 نفر را به اروپا بفرستد. فنون مختلف تحصيلی و تعداد شاگردانی كه بايستی در هر رشته تحصيل كنند، در قانون معين شده بود: معلمی 15 نفر، فنون نظامی 8 نفر، فلاحت (کشاورزی) 2 نفر، مهندس راه 2 نفر، حرف و صنايع 2 نفر، و شيمی 1 نفر. وزارت معارف 6 نفر از شاگردان را بدون امتحان جزو 30 نفر منظور داشت، زيرا كه پدر يا كسان آن‌ها خدمات شايانی به تأسيس حكومت ملی و مشروطه كرده و جان خود را در اين راه از دست داده بودند. 24 نفر ديگر با امتحان در زبان فارسی، زبان خارجه، حساب و جبر و هندسه، از ميان 200 نفر داوطلب برگزيده شدند.

اين گروه در شهريور1290 مطابق با سپتامبر 1911 در زمان وزارت ابراهيم حكيمی به سرپرستی ريشارد خان ـ معلم زبان فرانسه‌ دارالفنون ـ عازم پاريس شدند. در خرداد 1301 برای تجديد تشكيلات نظامی، 60 نفر به فرانسه اعزام شدند. در یکم خرداد 1307 «قانون مخصوص اعزام محصل به خارج» تصويب شد و مقررگرديد يك ميليون ريال به مدت 6 سال صرف فرستادن دانشجو به خارج شود و 35 درصد از عده‌ اعزامی، فن و تعليم بياموزند. از سال 1307 تا 1312 وزارت فرهنگ هرسال حدود 100 نفر را به فرانسه و انگلستان اعزام كرد و آن‌ها را تحت نظر سرپرست‌هایی در دانشگاه‌های مهم و مدارس عالی فنی فرانسه، آلمان و انگلستان به تحصيل گماشت. همچنين وزارتخانه‌‌های جنگ، دادگستری، راه، پست و تلگراف و شركت نفت ايران و انگليس، جهت رفع نيازمندی‌های خود عده‌ای را برای تحصيل به خارج فرستادند. بر اساس این قانون، در 2 تیر 1307، «نظامنامه‌ قانون اعزام محصل به خارج» به تصویب رسید.

موزیک استفاده‌شده در این پادکست:

 آلبوم: سبکبال

قطعه: شوشتری برای ویولون و ارکستر

آهنگساز: حسین دهلوی

تکنواز ویولون: ارسلان کامکار

بازنویسی، تنظیم و اجرا: آرش امجدی

تهیه‌کننده رادیویی: انسیه سمیع‌ پور

کانال تلگرام «دیروز همین‌جا»:

https://t.me/diroozhaminja

انتهای پیام/