درگذشت نخستین مترجم و مؤلف موسیقی به زبان فارسی

به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز آدینه بیست و پنجم آذرماه 1401 خورشیدی، 271اُمین روز سال جاری، برابر است با بیست و یکم جمادی‌الاولای 1444 هجری قمری و شانزدهم دسامبر 2022 میلادی.

11 سال پیش در چنین روزی در سال 1390، پرویز منصوری ـ موسیقیدان، مدرس، مترجم و مؤلف ـ درگذشت.

پرویز منصوری در سال ۱۳۰۳ به دنیا آمد. تحصیل موسیقی ایرانی را با آموزش ویولون ایرانی نزد موسی نی‌داوود آغاز کرد، اما به توصیه‌ روبیک گریگوریان به هنرستان موسیقی‌ رفت و به یادگیری ویولون نزد گریگوریان و سنجری و مدتی بعد به تحصیل آهنگسازی نزد حسین ناصحی پرداخت. استعداد منصوری به گونه‌ای بود که ناصحی بدون برگزاری کنکور او را وارد رشته‌ آهنگسازی کرد. با رفتن ناصحی از هنرستان، منصوری به فکر ادامه‌ تحصیل در خارج از کشور افتاد. او با کمک‌ پدر و مختصری کمک از وزارت فرهنگ و هنر وقت، به اتریش رفت. اولین کتاب او ـ ریمسکی کورساکف ـ حاصل همین دوره‎ دانشجویی بود. اقامت او در اتریش 11 سال به درازا کشید. در آن جا برای این که بتواند در ارکسترها با آثار مختلف آشنا شود و پارتیتورهای مختلفی را مطالعه کند، رشته‌ سازهای کوبه‌ای را انتخاب کرد.

منصوری بعدها به درخواست خانواده و بعد از درگذشت مادرش، به تهران بازگشت و به مدت 20 سال در تهران به تدریس تئوری موسیقی و همزمان سردبیری دوره‌ سوم مجله‌ موسیقی پرداخت. خانه‌ او در میدان پاستور محل رفت‌و‌آمد بسیاری از چهره‌های نامدار عرصه‌ موسیقی و نسل‌های بعدی موزیسین‌ها بود که هر کدامشان خوشه‌ای از خرمن دانش او برداشتند.

پرویز منصوری اگر چه در زمینه‌ آهنگسازی تئوریک دانشی تمام داشت و حتی قطعاتی را نوشته و اجرا کرده، ولی هیچگاه خود را آهنگساز ندانست. او همچنین برخی از کتاب‌های درسی هنرستان را تدوین کرد و انتشار داد. منصوری به موسیقی دستگاهی ایرانی و موسیقیدانان برجسته‌ آن علاقه‌ آشکاری داشت و با نوشتن مقالاتی درباره‌ موسیقی ایرانی ـ که بعدها در کتاب «کاوشی در قلمرو موسیقی ایرانی» چاپ شد ـ و درباره‌ موسیقیدانان بزرگ مثل خالقی و صبا، دقت نظر و مسئولیت فرهنگی خود را نسبت به موسیقی کشورش نشان داد.

منصوری هم در ترجمه و هم در تألیف آثار موسیقایی، از اولین و جدی‌ترین و پرکارترین مؤلفان این رشته به زبان فارسی بوده است. تنوع موضوع درآثار او نیز قابل توجه است و محدود به یک حوزه‌ خاص نمی‌شود؛ از «تئوری بنیادین موسیقی» تا «هارمونی تحلیلی»، از «ارکستراسیون ریشارد اشتراوس» تا «کاوشی در قلمرو موسیقی ایرانی»، و به ویژه دو کتاب عالی او که به چاپ‌های متعدد رسیده‌اند: «چگونه خوب بشنویم» و «چگونه از موسیقی لذت ببریم».

50 سال تمرین و تسلط منصوری به زبان آلمانی، از او مترجمی قابل اعتماد ساخته و دانش نظری سطح بالای او در موسیقی و حس امانتداری و دقتش، از او الگویی با جایگاهی مشخص در زمینه‌ فعالیت‌های فرهنگی موسیقی ساخته است. شناخته‌شده‌ترین و تأثیرگذارترین اثر منصوری، «تئوری بنیادی موسیقی» است که تا به امروز بیش 40 بار انتشارات کارنامه آن را تجدید چاپ کرده است و در سال 1371 هم به عنوان «کتاب سال موسیقی» برای مترجم جایزه‌ای را به ارمغان آورد. این اثر را می‌توان یکی از کتاب‌های بسیار پرفروش موسیقی تاریخ ایران دانست.

پرویز منصوری ـ موسیقیدان، مدرس، مترجم و مؤلف ـ در 25 آذر 1390 در 87سالگی، به علت نارسایی قلبی در خانه‌اش در اتریش شمع وجودش خاموش گشت.

محقق، نویسنده و گوینده: آرش امجدی

تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور

انتهای پیام/