بافت سنتی خانه‌ های کاشان

به گزارش اخبار ساخته ها؛ کاشان همانند دیگر شهرهای قدیمی ایران معماری سنتی شهری‌اش را تا اوایل قرن بیستم حفظ کرده بود. این چینش سنتی که در دوره‌های سلجوقی و صفوی شکل گرفته بود و تا دوران قاجار ادامه یافته بود، در دوره پهلوی و به‌ویژه نیمه دوم قرن بیستم به‌شدت تغییر یافت. شهر قدیمی کاشان را دیواری بلند محصور می‌کرده و رفت‌وآمد به درون شهر توسط چند دروازه صورت می‌گرفته است. فضای درون شهر مانند دیگر شهرهای دوران میانه اسلامی به چهار قسمت ارگ، مدارس، بازار و محلات تقسیم می‌شده است. قلعه جلالی (ارگ حکومتی کاشان) که در زمان سلطان ملکشاه سلجوقی ساخته شده بود، در طول قرن ۱۸ و ۱۹میلادی از میان رفته است؛ درحالی‌که برج‌ها، دروازه‌ها و دیواره‌های شهر در سراسر قرن نوزدهم باقی‌مانده بودند.

بازار کاشان در مرکز این شهر واقع شده است و دیگر فضاهای شهری در دو طرف آن قرار گرفته‌اند، این بازار در دوره صفویه رونق فراوانی داشته است که البته در دوره قاجار میزان قابل ملاحظه‌ای از آن رونق کاسته شده است. افزوده‌های جدیدتر بازار شامل تیمچه امین‌الدوله، دو مدرسه و یک مسجد است. به دنبال ظهور خودرو و ساخت خیابان‌ها، دسترسی‌‎های کاشان نیز بدون توجه لازم به عناصر تاریخی و شیوه زندگی بومی‌اش رو به گسترش بوده ‌است. گسترش رابطه با تهران سبب ویران کردن قسمت شمال غربی دیوار شهر در ۱۹۲۰ شد. ساخت چند کارخانه و بانک، کاشان را به شهر تاریخی فین وصل کرد. در سال‌های ۱۹۳۵–۱۹۴۵ سیاست دولت مرکزی در ساخت راه ماشین‌رو بین تهران و کاشان سبب توسعه شهر در طول دو راه فین و تهران شد. با رسیدن راه‌آهن به کاشان ایستگاهی در شرق شهر ساخته شد و روستاهای یحیی‌آباد و جمال‌آباد بخشی از شهر شدند.

در دهه بعدی نخستین میدان ماشین‌رو کاشان که پارکی نیز درون خود داشت ساخته شد. همچنین چند روستای دیگر، بخشی از کاشان بزرگ شدند، بانک‌ها و کارخانه‌های جدیدی ساخته شد و خیابان بزرگی بین بخش قدیمی و جدید شهر ساخته شد. در هفتاد سال گذشته (۲۰۱۰–۱۹۴۰)، شهرک‌های بسیاری در کنار راه‌ها و خارج شهر پدید آمده‌اند؛ به‌گونه‌ای‌که کاشان تقریبا تمام بافت سنتی خود را به جز چند باغ از دست داده است. کاشان حداقل ۱۹عمارت تاریخی دارد که به خوبی محفوظ مانده‌اند. این عمارت‌ها از عناصر عمومی خانه‌های سنتی کاشان برخوردارند؛ اما نسبت به آنها دارای فضاهای بزرگ‌تر، معماری ماهرانه‌تر و عناصر مجلل‌تری هستند. از معروف‌ترین این عمارت‌ها می‌توان به خانه بروجردی‌ها، خانه بنی‌کاظمی و خانه مرتضوی اشاره کرد.

انتهای پیام/