مسجد ساعت یا مشیرالسلطنه تهران

به گزارش اخبار ساخته ها؛ تا پیش از رواج و شیوع مدارس جدید در ایران مدرسه از اجزای مسجد و در معنا حوزه علمیه بود. محصل مدارس قدیم تحت نظام شریعت به تحصیل علوم معمول روز می‌پرداخت، و فلسفه اسلامی، احکام، اصول و ... را از اساتید آن مدرسه که حتی گاهی مقیم در مدرسه بودند می‌آموخت. در تهران از دوره مظفرالدین شاه موسم آزادی خواهی مشروطه طلبی اعتراض به شیوه حکومت و ... مدارس جدید باب شد. باید از یاد نبرد هر چند بعد‌ها دارالفنون هم در حوزه فعالیت مدارس طرح نو قرار گرفت و با آمدن مدارس عالی و دانشگاه بطور کل مدرسه‌ای از وزارت آموزش و پرورش شد، اما در آغاز دارالفنون (پلی تکنیک) یعنی دانشگاهی از کلیه علوم روز محسوب می‌شد و هرگز بعد از آن چنین جایی در تهران و دیگر نقاط کشور ساخته نشد حال آنکه بمحض رواج مدرسه با شیوه جدید در تهران و دیگر شهر‌های ایران مدارس بسیاری بدان طریق و اسلوب بنیاد گردید.

مدرسه مشیرالسلطنه هم از آن مدارس قدیم، از قبیل؛ مسجد و مدرسه‏ شهید مطهری (سپهسالار)، مدرسه‏ حکیم هاشم، مسجد و مدرسه‏ حکیم ‏باشی (آقا محمود)، مسجد و مدرسه‏ معیرالممالک، مسجد و مدرسه‏ مروی، مسجد و مدرسه‏ فیلسوف‌‏الدوله، است، که مشیرالسلطنه آنرا ساخت و وقف کرد.

میرزا احمد‌خان منشی‌باشی - مشیرالسلطنه، در 1260 قمری در مازندران متولد شد. در 1280 به کمک برادرش مشیرنظام در دستگاه ولیعهد در آذربایجان وارد و پس از مدتی منشی باشی (رئیس دفتر) ولیعهد شد. و توانست به ولیعهد (مظفرالدین میرزا) نزدیک شود تا اینکه در 1297 قمری وزیر و پیشکار کل آذربایجان شد.

منشی‌باشی در 1300 قمری ملقب به مشیرالسلطنه گردید.

مشیرالسلطنه که از رجال دوره‌های ناصری و مظفری و محمد علی شاه بشمار می‌رود، از سال 1325 (1286خورشیدی) به بعد چهار بار نخست وزیر و وزیر کشور شد.

پس از فتح تهران محمدعلی شاه به سفارت روس و جمعی از رجال به سفارت انگلیس پناهنده شدند، اما مشیرالسلطنه به سفارت عثمانی پناه برد و در آنجا متحصن شد.

ادوارد براون، در کتاب انقلاب ایران با تردید نوشته است که مشیرالسلطنه 60 هزار تومان به اردوی ملی کمک مالی کرد تا مورد عفو قرار گرفت ولی ابراهیم صفائی در کتاب رهبران مشروطه قاطعاً متذکر شده است که وی یک صد هزار تومان به مجاهدین داد تا آزادی خود را بازخرید نمود.

در 1328 قمری به او سوءقصد شد گلوله‌ها به پای او اصابت کرد و مدتها تحت درمان و معالجه بود تا سرانجام در 1337 قمری در 77 سالگی درگذشت و در مقبره شخصی خود واقع در صحن نو قم مدفون گردید. / رجال ایران، ج1، ص102.

بعد از به توپ بسته شدن مجلس مشیرالسلطنه صدارت ایران را بدست گرفت.

«... مشیرالسلطنه مردی بود ساده دل با تحصیلات اندک و از تحولات اجتماعی جهان بی‌خبر در گفتار و کردار خود صریح و راستگو از مشروطه و آزادی به آن صورتی که تجلی کرده بود بیزاری داشت و پیشرفت افکار نو و تمدن اروپائی را برای ایران مضر می‌دانست. مستبد بود ولی مثل یک رجل دموکرات حتی در اوج قدرت و ریاست هم با مردم پنهان نمی‌کرد ...» / نقل از مؤخره شرح حال عباس میرزا ملک آراء به اهتمام عبدالحسین نوائی / رهبران مشروطه تألیف ابراهیم صفائی / شرح رجال سیاسی نظامی معاصر ایران، ج 1، نوشته دکتر باقر عاقلی.

این مسجد که بسبب برج ساعتی که دارد به مسجد ساعت نیز شهره است، در خیابان مولوی، ابتدای خیابان اسفندیاری.

«... میرزا احمدخان مشیرالسلطنه این بنا را ساخت و به تاریخ 1318 قمری وقف نمود. این بنا، دارای صحنی کوچک است که هشت حجره در سه طرف آن وجود دارد، با شبستانی ستون‏دار در جبهه‏ شمالی و در مقابل جبهه‏ قبله. ایوان و مدرسه در جبهه‏ جنوبی و حجره‏ها در دو جبهه‏ دیگر در مقابل هم ساخته شده است. از ویژگی‏های این بنا، وجود یک برج ساعت در جبهه‏ شرقی آن است که از معابر مجاور، قابل رؤیت است و به همین سبب به مسجد ساعت نیز شهرت یافته است. در پشت شبستان، مطبخ و انباری، با دالانی مجزا تا خیابان مجاور، تعبیه شده است و در طبقه‏ اول آن یک حجره و یک مهتابی وجود داشت که گویا در گذشته از حجره به عنوان کتابخانه و از مهتابی برای بخش زنانه‏ مسجد استفاده می‏شده است.»

منبع: داریوش شهبازی تاریخ پژوه

انتهای پیام/