زنگ خطر برای سعدیه/ «سازه آرامگاه سعدی» فرو می ریزد؟

به گزارش خبرنگار اختصاصی پایگاه خبری اخبار ساخته ها؛ میراث فرهنگی ملموس و ناملموس هر کشور ارزشمندترین گنجینه‌های فرهنگی مردم یک سرزمین را شامل می‌شود، گنجینه‌ای که ریشه در تمدن و تاریخ آن کشور دارند، این میراث، گستره وسیعی از آثار و بناهای تاریخی معماری و صنایع دستی تا هنرهای بومی، آیین‌های سنتی، جشن‌ها و مراسم ملی، مهارت‌های دستی و فرهنگ شفاهی مردم یک کشور را شامل می‌شوند. در این میان بناهای تاریخی و آرامگاه مشاهیر و مفاخر ادبی و هنری و بزرگانی همچون سعدی حافظ خیام و عطار فردوسی و ابن سینا از اجزا مهم میراث‌فرهنگی یک کشور محسوب می‌شود، از همین رو بسیاری از مردم جهان، کشورها را به واسطه شعر و ادبیات غنی، شاعران و نویسندگان و آثار مشهورشان می‌شناسند.

ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده و حتی بسیاری از شعرای ملل، تحت تأثیر ادبیات فارسی بوده‌اند، به همین جهت درخشش میراث ادبی ایران در جهان مدیون نثرهای شکوه‌مندی است که از گذشته های دور تاکنون باقی مانده است. رهاورد همین تاریخ کهن در سرزمین ما و میراث ناملموس فرهنگی موجود در آن باعث شده تا ایران به یکی از کشورهای پر جاذبه در این زمینه تبدیل شود و سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به مقاصد گردشگری ادبی همچون اصفهان و شیراز به واسطه قرار گرفتن آرامگاه حافظ و سعدی، حافظه و سعدیه می‌کشاند.

آرامگاه سعدی در خطر تخریب 

یکی از این آثار میراث ادبی ایران، سازه آرامگاه شیخ اجل سعدی شیرازی است، که هم به لحاظ قدمت، هم از نگاه معماری، واجد ارزش‌ بوده و یکی از مهمترین جذابیت‌های گردشگری ایران به شمار می‌رود؛ اما شواهد ظاهر آن نشان می دهد به شدت نیازمند مرمت و بهسازی است، اگرنه شاهد ویرانی حداقل بخشی از آن خواهیم بود.

آرامگاه سعدی، از پُرآوازه‌ترین شعرای ایرانی، که شهرتش جهانگیر شده و یکی از نمادهای فرهنگ و ادب ایرانی اسلامی به شمار می‌رود و عام و خاص، همواره از کلام و حکمتش، در سخنوری، بهره‌ها گرفته‌اند و در وصفش طی سه دهه گذشته، بزرگداشت‌ها برگزار و تکریم‌ها و تجلیل‌ها کرده‌اند و ... به واسطه کم‌توجهی جدی به نگهداری‌های فنی و تخصصی، در معرض مخاطراتی قرار گرفته است که اگر بی‌توجه از کنارشان بگذریم، ویرانی آن را باید نظاره‌گر باشیم.

طی حداقل هفت دهه گذشته، به رغم اقداماتی برای مصفا کردن باغ و آب و جاروب مدام محوطه و گلکاری و چمن‌آرایی‌های مکرر، هیچ گاه به تقویت، بهسازی و حتی نوسازی سازه اصلی بنای آرامگاه، توجه جدی و اثرگذار نشده است. امروز نیاز به مرمت و بهسازی بنای اصلی آرامگاه سعدی، که طرح ورودی آن توسط "آندره گدار" هنرمند شهیر فرانسوی، طراحی شد و پس از آن مجموعه کلی بنا سال ۱۳۲۹ به دستور علی اصغر حکمت و توسط محسن فروغی، معمار برجسته ایرانی، طرح و اجرا شد، از هر ستون و سنگش به گوش می‌رسد. به نظر می‌رسد که اگر هرچ سریعتر نسبت به اختصاص اعتباری مناسب برای مطالعه دقیق و اجرای طرح‌های مرمتی و بهسازی و نوسازی، اقدامی عاجل و به دست متخصصان انجام نشود، عاقبت کار، پشیمانی خواهد بود و بس. آرامگاه شیخ اجل، همه ساله محل جذب گردشگران و بازدیدکنندگان پرشماری بوده و همواره در ردیف چند مکان پُربازدید کشور قرار داشته است و امسال تنها در بازه زمانی تعطیلات نوروزی، بیش از ۲۴۵ هزار نفر از آن بازدید کرده‌اند.

مرمت و نگهداری درست و علمی از آثار و ابنیه های تاریخی فارس ضروری است؛ با این وجود مباحث مطرح شده مبنی بر ویرانی بخشی از سازه آرامگاه سعدی موجب نگرانی برخی از دوستداران میراث فرهنگی شده که متولیان امر در واکنش به این موضوع خبر از اجرای طرح مقاوم‌سازی و تقویت سازه آرامگاه دادند.

آرامگاه سعدی معروف به سعدیه مکان خاکسپاری سعدی، شاعر پارسی‌گوی است که در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنه کوه در شمال شرق شیراز قرار دارد؛ آرامگاهی که یکی از مشهورترین جاهای دیدنی شیراز به شمار می‌رود و بنای منحصربه‌فرد آن با ترکیبی از معماری قدیم و جدید، ستون‌های افراشته و کاشی‌های لاجوردی، هوش از سر هر بیننده‌ای می‌برد.

آرامگاهی که طرح ورودی آن توسط «آندره گدار» هنرمند شهیر فرانسوی، طراحی و پس از آن مجموعه کلی بنا سال ۱۳۲۹ به دستور علی اصغر حکمت و توسط محسن فروغی، معمار برجسته ایرانی، طراحی و اجرا شد. محسن فروغی معمار مدرنیست ایرانی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران، در سال ۱۳۳۰ طراحی کرد.

ساختمان آرامگاه به سبک ایرانی است با هشت ستون از سنگ‌های قهوه‌ای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است. بنای آرامگاه از بیرون به شکل مکعبی دیده می‌شود اما در داخل هشت ضلعی با دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی است.

زیربنای اصلی آرامگاه حدود ۲۵۷ متر مربع است. ساختمان اصلی آرامگاه شامل دو ایوان عمود برهم است که قبر شیخ در زاویه این دو ایوان قرار گرفته‌است. بر روی آرامگاه گنبدی از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ ساخته شده‌است.

همچنین سنگ‌های پایه‌های بنا، سیاه رنگ است و ستون‌ها و جلوی ایوان از سنگ گرانتیت قرمز مخصوصی ساخته شده‌است. نمای خارجی آرامگاه هم از سنگ تراورتن و نمای داخلی آن از سنگ مرمر است. سنگ قبر در وسط عمارتی هشت ضلعی قرار دارد و سقف آن با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ تزیین شده‌است.

این مکان که در زمان حیات محل زندگی سعدی بود، پس از مرگ وی تبدیل به مقبره او می‌شود و در نهایت بعد از فراز و نشیب در طول تاریخ به‌ شکل امروزی آن می‌رسد. با گذری در این آرامگاه می‌توان دریافت که بنای این آرامگاه در حال حاضر بسیار فرسوده شده به گونه‌ای که بخش عمده‌ای از این مجموعه نیاز مبرمی به مرمت و بازسازی دارد. این در حالیست که انتشار تصاویر و اخباری از این آرامگاه در شبکه‌های اجتماعی خبر از ویرانی و فروریختن بخشی از سازه این مجموعه می‌دهد.

مسئولان میراث فرهنگی  فارس چه می گویند؟

محمدتقی قلعه نویی معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس،  در این باره گفت: طرح مقاوم‌سازی و تقویت سازه آرامگاه توسط مشاور طرف قرارداد اداره کل تهیه شده و پیگیری‌های لازم در خصوص درخواست اعتبار به منظور شروع عملیات صورت گرفته که پس از تخصیص اقدامات اجرایی بر اساس طرح مذکور به‌زودی انجام خواهد پذیرفت.

قلعه نویی افزود: مرمت و بازسازی بناهای تاریخی از اهمیت خاصی برخوردار است چراکه این امر به حفظ تاریخ، هویت و فرهنگ استان کمک می‌کند. همچنین رفاه و آسایش را برای بخشی از جامعه که به آن ها علاقمند هستند فراهم می‌کند.

وی ادامه داد: در حقیقت مرمت، احیا و مراقبت از آثار تاریخی و تمدنی جزو ضرورت‌های فرهنگی و سرمایه‌گذاری در این حوزه است و این اقدام نیاز مبرم جامعه امروز و پشتوانه‌سازی برای نسل فردا است.

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس اظهار کرد: بناهای تاریخی ارزش زیادی برای جامعه جهانی دارد و همه در حفظ و نگهداری این اماکن باارزش تاکید دارند، بدون شک اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس نیز تمام تلاش خود را برای حفظ و نگهداری این آثار باارزش بکار گرفته است.

سید موید محسن نژاد مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس هم درباره طرح های مرمتی آرامگاه سعدی به یکی از رسانه های کشور گفته است که «طی ۱۶ ماه گذشته زمینه بررسی علمی میزان آسیب‌های وارد شده به آرامگاه سعدی طی سالیان اخیر فراهم و مشخص شده که این بنا تاریخی دارای مشکلاتی نظیر استحکام بنا است»

او می گوید: در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد بنا آرامگاه سعدی دارای مشکلات استحکامی بوده و گنبد، لوستر بقعه، ایوان و باغچه‌های این آرامگاه نیز دارای مشکل زیر ساختی اند از این رو تلاش شد زمینه دریافت اعتبارات مرمت برای اولین بار از طریق وزارت میراث فرهنگی فراهم شود.

بنا به گفته های مسئولان میراث فرهنگی فارس «بیش از یازده میلیارد ریال اعتبار برای مرمت و بازسازی آرامگاه سعدی شیرازی به این استان اختصاص یافته که طرح عملیات مرمت با اولویت آرامگاه سعدی و سپس حافظیه امسال اجرایی می شود. 

اکنون فعالان میراث  فرهنگی  و دوستداران شعر و ادب چشم به شیراز دوخته اند، شیرازی که هنوز اخبار ضد و نقیض از خطر تخریب بافت تاریخی آن به گوش می رسد، آنها منتظرند  اقدامات اجرایی و موثر مسئولان میراث فرهنگی آن استان را فوری تر از همیشه ببینند، تا نمادهای شعرای نامی قرن هفتم و هشتم، همچنان بر بلندای میراث فرهنگی ایران و جهان به یادگار و برقرار بماند و بدرخشد. 

انتهای پیام/