قدم به قدم مرور تاریخ در دل تهران قدیم

به گزارش خبرنگار اخبار ساخته ها ،‌ کلان‌شهر تهران بناهای تاریخی، دیدنی و مکان‌های تفریحی بسیاری دارد. بیشتر مسافران تهران برای انجام کارهای تجاری و اداری به پایتخت سفر می‌کنند و نمی‌دانند اماکن و بناهای دیدنی تهران مانند گنجینه‌ای ناشناخته که هویت شهری آفریده‌اند، دیوار دیوار در کنار هم جای گرفته است. وقتی تهران و جاذبه‌های گردشگری آن را روایت می‌کنیم، در عمق تاریخ معاصر حدود سه قرن غوطه می‌شویم، قدمتی ناشناخته، جذاب و متفاوت و دشوار در روایت، که باید دید و تجربه کرد.

البته وقایع و رویدادهای پایتخت ۲۳7 ساله، به قدری در هم‌تنیده با سیاست و آمیخته با زندگی، کار و کسب مردم بوده که گاهی دچار دگرگونی در دوره‌های مختلف تاریخی و توام با اسطوره‌سازی و داستان‌پردازی شده است. روایت‌های تاریخی و شفاهی بسیار متنوع، متفاوت و گاه متضاد تهران را حتی می‌توان در نام‌گذاری کوی و برزن های آن به راحتی دید؛ به طوری که هر مکان-رویداد تاریخی، یا حتی هر گذر و میدان و چهارراهی را می‌شود چندگونه روایت کرد و در مسیرهای مختلف پیاده‌گردی کرد.  

جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری تهران، ری و شمیرانات را می‌توان از مسیرهای مختلف با روایت‌های جذاب در مسیر و مقصد و حتی پیاده تجربه کرد. گردشگران در مسیرهای پیاده‌گردشگری، می‌توانند مجموعه‌ای از ادارات و احساساتی همچون (درک معماری روح‌نواز، بازآفرینی خاطرات گذشته، درک روایی شهر و حس تعلق به مکان را تجربه کنند، که این نوع ارتباط با شهر می‌تواند تقویت‌کننده هویت شهروندی و ملی باشد.

اواخر سال ۱۴۰۰ اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان تهران، کتابی را با عنوان راهنمای گردشگری تهران، ری و شمیرانات منتشر کرده است که هشت مسیر پیاده‌گردشگری در تهران قدیم شامل اماکن تاریخی و محله‌های قدیمی پیرامون آن را معرفی کرده است. در این کتاب ۵۵۲صفحه‌ای، محور گردشگری زیارتی ری و سه مسیر پیاده گردشگری در شمیران و مسیرهای کوه‌پیمایی در دامنه البرز به علاقه‌مندان گشت‌وگذار در تهران معرفی شده است.

پیاده‌گردشگری در قلب تهران / از بانک تجارت تا بازار بزرگ تهران

در  مسیر پیاده گردگری در قلب تهران که حدود یک ساعت زمان می برد، شاید صدای بوق ماشین و ترافیک ما را در دوران معاصر نگه دارد، اما ساختمان‌های آجری نمای کاشی کاری شده که هنوز اصالت خود را حفظ کرده اند ما را به اوایل قرن پیش با خود می برد، یکی از مسیرهای پیاده گردشگری که همچنان در بافت قدیم تهران می توان طی کرد و ۹ اثر تاریخی و محله های پیرامونی آن را در خاطر ثبت کرد مسیری است که از میدان امام خمینی (ره) از کنار ساختمان بانک تجارت آغاز و به بازار بزرگ تهران ختم می شود.

در این مسیر از جاذبه هایی همچون مدرسه دارالفنون، خانه امام جمعه، سرای روشن، شمس العماره، کوچه مروی، مسجد امام خمینی(ره) و سبزه میدان را دید. البته محله پامنار هم پیرامون این مسیر است و  خانه های قدیمی مانند خانه سرهنگ ایرج، خانه موتمن الاطباء و خانه سلطان بیگم شجاعی را هم در این منطقه می توان بازدید کرد.

ساختمان بانک تجارت

ساختمان بانک تجارت یا عمارت میرزا قهرمان امین لشکر، اولین مکان دیدنی در پیاده روی در  تهران گردی است؛ نخستین بانک ایران با مجوزی که ناصرالدین شاه قاجار در ۱۱ بهمن ۱۲۶۷ صادر کرد، توسط بارون جولیوس دورویتر تاسیس شد. امتیاز بانک در واقع سند تضمینی وامی بود که شاه برای سفر خود به فرنگستان نیاز داشت. فروپاشی سلسله قاجار در یک معنا به زوال قدرت انحصاری بانک شاهی نیز منجر شد. دولت ایران دو سال پس از تاسیس بانک ملی ایران، در سال ۱۳۶۹ با پرداخت غرامت، انحصار چاپ اسکناس را از بانک شاهی اخذ کرد و امور آن را به بانک ملی سپرد.
ساختمان کنونی موزه بانک تجارت با استفاده هوشمندانه از عناصر تزیینی معماری ایران همچون کاسه سازی در نیم گنبد سردر ورودی، کاشی کاری و گچ بری یکی از زیباترین عمارت های تاریخی شهر تهران است.

خیابان ناصر خسرو

خیابان ناصرخسرو با نام پیشین ناصریه از قدیمی ترین عناصر شهر تهران است. گستره این خیابان مهم تاریخی از میدان امام خمینی( ره) آغاز شده و تا تقاطع خیابان پانزده خرداد ادامه می یابد. این محدوده در زمان آغاز شکل گیری ارگ حکومتی در عهد صفویه،دیواره شرقی ارگ را شامل میشده است. با قدرت گیری قاجاریه و پایتخت شدن تهران ارگ حکومتی به ارگ سلطنتی تبدیل شد و به فراخور آن، محدوده های پیرامونی آن نیز رونق پیدا کرد.

با ورود خودرو، معابر شهری باید به تغییرات بنیادینی تن می دادند. از جمله این تغییرات تفکیک مسیر پیاده از سواره بود. خیابان ناصر خسرو در گذار تاریخی خود همچنان یکی از مهمترین خیابان های شهر تهران است که در پهنه آن بناها و گذرهای مهمی همچون گذر نظام الملک، کوچه معین نظام، کوچه خدابنده لو، خراسانی ها، ارمنی ها،بازارچه مروی، مدرسه علمیه مروی، تیمچه امین السلطان، مدرسه دارالشفاء، مدرسه صدر، مدرسه امام خمینی (ره) اشاره کرد.

مدرسه دارالفنون

مدرسه دارالفنون یا نظامیه نیز در ادامه مسیر از مهمترین برنامه های میرزاتقی خان امیرکبیر در آغاز صدارتش بود. امیر کبیر برای آماده شدن این مدرسه از هیچ کوششی فروگذارنکرد و در تهیه محل ساختمان و نقشه آن مشارکت جدی نمود. مدرسه دارالفنون ششم دی ماه ۱۲۳۰ با حضور ناصرالدین شاه و صدراعظم به صورت رسمی گشایش یافت. کمتر از دو هفته بعد از این ماجرا دستور قتل امیرکبیر صادر شد.

مدرسه در ابتدای فعالیت خود ۳۰ دانش آموز داشت. ترکیبی از معلمان اتریشی که بهدعوت امیرکبیر به ایران آمده بودند با استادان ایرانی وظیفه داشتند تا محتوای علمی مدرسه را تدوین و تدریس کنند. ضلع شرقی دارالفنون متشکل از چندین مغازه بود پشت کلاس ها قرار داشت. در بالاخانه این مغازه ها، وزارتخانه علوم و معارف مستقر بود.

در مدرسه رشته های پیاده نظام، سواره نظام، توپ خانه، مهندسی، پزشکی و جراحی،  داروسازی و کانی شناسی به صورت تخصصی تدریس می شد. زبان فرانسه، انگلیسی و روسی، علوم طبیعی، نقاشی، موسیقی، ریاضی، تاریخو جغرافیا نیز به عنوان دروس عمومی در نظر گرفته شده بود. با پیروزی انقلاب اسلامی، دبیرستان دارالفنون تعطیل شد و به جای آن مرکز تربیت معلم فعالیت خود را آغاز کرد. از سال یک هزارو شصت و هشت نیز که مدرسه به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد، کارکرد آموزشی آن به گردشگری تغییر یافت.

خانه امام جمعه

خانه امام جمعه در انتهای کوچه باریک در خیابان ناصرخسرو است. مالک اولیه عمارت، میرزا آقاخان نوری( اعتمادالدوله) دومین صدر اعظم ناصرالدین شاه است که آن را در حوالی سال ۱۲۵۰ خورشیدی بنا نمود. خانه امام جمعه با حدود۸۷۹ مترمربع زیر بنا، یکی از با شکوه ترین خانه های تهران به شمار می آید.
با عزل میرزا اقاخان و خروج وی از تهران برای در امان ماندن در از مرگ میرزا ابوالقاسم تهرانی که از طرف فتحعلی شاه به امامت جمعه تهران منصوب شده بود و همزمان تولیت مسجد شاه را هم بر عهده داشت اقدام به خرید ملک و استقرار در آن کرد از همین رو به آن عمارت امام جمعه معروف است.

سرای روشن

سرای روشن عمارت تاریخی در میانه خیابان ناصر خسرو یکی از شگفت انگیزترین بناهای تاریخی شهر تهران است در ساخت این بنای تاریخی که به نوعی آن را در زمرده نخستیتن مجماتع های تجاری کشور می دانیم شیوهمرسوم معماران غربی در سبک گوتیک به وضوح مشهود است  نمای بنا به صورت قرینه طراحی شده و به ویژه مجسمه ها سرستون ها و برجک های تعبیه شده در جای جای آن زیبایی منحصر به فردی را به وجود آورده که نظیر آن را در کمتر ساختمانی می توان مشاهده کرد.

انتهای پیام/