گنجعلی خان و هنر مقرنس کاری

به گزارش پایگاه خبری اخبار ساخته ها؛ دوران صفوی، زمان شکوفایی مساجد و معماری اسلامی بود؛ در این دوران، مساجد مختلفی در سراسر ایران ساخته شدند. مسجد گنجعلی خان نیز از جمله مساجدی است که در همین دوره صفوی ساخته شد. مسجد گنجعلی خان بخشی از مجموعه گنجعلی خان محسوب می‌شود که شامل میدان، بازار، حمام، آب‌انبار، کاروان‌سرا و... است. مجموعه تاریخی گنجعلی خان به دستور حاکم وقت کرمان یعنی گنجعلی خان و توسط شخصی به نام معمار محمد سلطانی یزدی ساخته شد. امروزه، این مجموعه و به‌خصوص مسجد گنجعلی خان به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی کرمان شناخته می‌شوند.

مسجد گنجعلی خان بخشی از مجموعه گنجعلی خان است و در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلی خان قرار دارد. ظاهرا، این مسجد کوچک، نمازخانه کاروان‌سرا یا مدرسه همجوار خود بوده است و خود گنجعلی خان نیز در آن به عبادت مشغول می‌شد. مسجد گنجعلی خان بعدها به دست معماران ایرانی مرمت و بازسازی شد؛ امروزه در مسجد گنجعلی خان نماز برگزار نمی‌شود و تنها به‌عنوان یک جاذبه گردشگری در معرض بازدید گردشگران قرار دارد.

بنابر اسناد تاریخی، گنجعلی خان، حاکم منصوب شاه عباس صفوی برای کرمان بود. گنجعلی خان در همان سال‌های اولیه حاکمیت خود و به‌طور دقیق، در سال ۱۰۰۷ هجری قمری، دستور ساخت مسجد گنجعلی خان را داد. گفتنی است ۱۴ باب مغازه از مجموعه گنجعلی خان نیز موقوفه این مسجد هستند. این مسجد ارزشمند در سال ۱۳۴۷ به‌عنوان میراث ملی به ثبت رسید. 

مسجد گنجعلی خان، فضایی کوچک دارد و ابعاد آن ۲۵٫۵ در پنج متر و مساحت آن ۱۲۷٫۵ متر است. برای ورود به مسجد گنجعلی خان ابتدا باید از درون ایوانی با نمایی ساده عبور کرد. البته در این ایوان، می‌توان گچ‌بری‌های زیبا و متفاوتی را مشاهده کرد که الگوهایی هندسی خاصی دارند. کف ایوان، سنگی است و بر بالای درب چوبی آن، عبارت «شکر که از دولت شاه عباس شاه آنکه جهان گشت ز عدلش بهشت گنجعلی‌خان شده در سبع والف بانی این مسجد طاعت سرشت» روی یک لوح سنگی نوشته شده است. پس از گذر از ایوان، راهرویی تاریک و پس از آن نیز شبستانی گنبددار قرار دارد.

در یک ضلع از این شبستان، به کمک دو ستون، بالکن یا رواقی ساخته شده است؛ برای دسترسی به این مکان نیز پلکانی وجود دارد. در شبستان، پوشش گنبدی مسجد گنجعلی خان ۱۲ نورگیر دارد. در ضلع قبله مسجد نیز محرابی ساخته شده است که در میان آن، لوح مرمرین بزرگی با طرح برجسته گلدان به چشم می‌خورد. از جمله تزیینات به کار رفته در شبستان مسجد گنجعلی خان می‌توان به گچ‌بری، نقاشی، مقرنس‌کاری و کاربندی اشاره کرد که زیبایی این بنا را دو چندان کرده‌اند. علاوه بر این، کاشی‌کاری‌ها در داخل و نمای بیرونی مسجد گنجعلی نیز آن را تماشایی‌تر کرده است. تمام این موارد سبب شده‌اند تا این مسجد به‌عنوان موزه هنرهای تزيینی از دوران صفویه شناخته شود.

همانند دیگر بخش‌های مجموعه گنجعلی خان، مسجد گنجعلی خان را نیز محمد سلطانی یزدی طراحی و ساخته است؛ او برای این کار از سبک معماری اصفهانی و به‌خصوص میدان نقش جهان اصفهان و میدان امیر چخماق یزد الهام گرفته است.

انتهای پیام/