گرشاسب در میدان حر

به گزارش پایگاه خبری اخبار ساخته ها؛ محله حر در زمان قاجاریه خارج از حصار شاه تهماسب قرار داشته و به همین دلیل محله ای در خارج از شهر تهران محسوب می شد. این منطقه در آن زمان پادگانی در شمال غرب تهران بود که به باغ شاه معروف بود. برخی از شاهان قاجار در آن زمان در باغشاه اقامت می کردند. اما این اتفاق بیشتر در زمان جنگ ها اتفاق می افتاد مظفرالدین شاه در زمان مشروطیت در باغشاه اقامت داشت و محمد علی شاه قاجار نیز برای مبارزه با مشروطه خواهان در باغشاه لشگر خود را ساماندهی می کرد تا از تهران و حریم این شهر در مقابل مشروطه خواهان دفاع کند. در زمان احمد شاه قاجار عبدالحسین میرزا فرمانفرما این باغ را از شاه خرید و تا مدت ها باغشاه در مالکیت عبدالحسین میرزافرمانفرما بود.

ناصرالدین شاه دستور داد تا در قورخانه مجسمه ای بزرگ از او سوار بر اسبی ساخته و در باغشاه نصب کنند. پس از چندی این مجسمه با ابعاد واقعی در تفرجگاه او نصب شد. عمر این مجسمه اما زیاد نبود و با ترور ناصرالدین شاه این مجسمه از درون استخر بیرون آمد.
مجسمه جدید میدان حر داستان افسانه پهلوان بزرگ شاهنامه و برد گرشاسب را با اژدها نشان می دهد. مجسمه میدان حر اثر غلامرضا رحیم زاده ارژنگ است که داستان نبرد پیروزمندانه گرشاسب با اژدها را به تصویر می کشد. گرشاسب در حالی که نیزه ای را در دست دارد ، در حال مبارزه با اژدهایی بزرگ است که به دور بدن گرشاسب پیچیده است. مجسمه میدان حر 5 مترو 60 سانت بلندی دارد که بر روی یک سکوی بتنی بزرگ نصب شده است.

این مجسمه همراه با نیزه 6 متری خود در سال 1339 در منطقه باغشاه نصب شد و تا امروز نیز پابرجاست. شیرهای اطراف مجسمه میدان حر نماد قدرت افسانه ای گرشاسب و پهلوانان شاهنامه است. شیر یکی از نمادهای ایران در طول تاریخ بوده است و به همین دلیل در این اثر بزرگ از نماد شیر استفاده شده است. جنس مجسمه میدان حر از بتون است و به شکلی بسیار زیبا در این میدان قرار دارد. در زمان پهلوی دوم بود که رضا شاه باغشاه را از میرزا فرمانفرما گرفته و اراضی آن را قطعه بندی کرده و بنای محله ای گذاشته شد.

مجسمه میدان حر از آثار شاخص و ماندگار حوزه مجسمه‌سازی است. امروز نزدیک به ۸۰۰ مجسمه دارای مشخصه‌های خاص در سازمان زیباسازی شهرداری تهران به ثبت رسیده‌اند، اما کمتر مجسمه‌ای است که مثل این کار مورد توجه مردم قرار گرفته باشد و در خاطرات و عواطف اجتماعی آن‌ها سهیم باشد.
امروز «باغشاه» را بیشتر با ماجرای به توپ بستن مجلس و اعدام جهانگیرخان صور اسرافیل و ملک‌المتکلمین می‌شناسند. باغشاه از باغ‌های معروف در محدوده خارجی تهران در زمان قاجار بود و نوعی پادگان نظامی بود که محمدعلی شاه قاجار آن را مرکز فرماندهی خود قرار داد. با گذشت زمان این باغ وارد فضای شهر شد و اکنون میدان حر در محدوده قدیم این باغ قرار دارد.
یک کار‌شناس امور فرهنگی درباره علت این تغییر می‌گوید: باغشاه در گذشته یک پادگان نظامی و محل استقرار سربازان بود و به نوعی نماد ارتش محسوب می‌شد که با پیروزی انقلاب، به آن ملحق می‌شود. «حر» نیز در ابتدا از سپاهیان یزید بود که سرانجام در واقعه عاشورا به یاران امام حسین (ع) ملحق می‌شود. این تشابه می‌تواند از دلایل نامگذاری این میدان باشد.

گرشاسپ از پهلوانان نامی شاهنامه است و نبرد او با اژدها نماد آزادگی و مبارزه با نفس است. محتوای این اثر بی‌ارتباط با داستان حر در روز عاشورا نیست. این اثر از نظر محتوایی بسیار نزدیک به ماجرای حر است که می‌توان این نامگذاری را نوعی برداشت آزاد از مضمون این اثر دانست.

در ادبیات اساطیری ایران، «گرشاسپ» نماد انسان و «اژدها» نماد نفس سرکش اوست. به این ترتیب، انتخاب نام «حر» برای این میدان می‌تواند بر این اساس نیز بوده باشد. 

انتهای پیام/