گام 7 در الفبای ساختمان: اجرای اسکلت ساختمان
محمد حسین اکبری
به گزارش اخبار ساخته ها؛ پس از اتمام عملیات فونداسیون، نوبت به مرحله ای حیاتی در فرآیند ساخت وساز می‌رسد: اجرای اسکلت اصلی. اسکلت، شاکله اصلی هر سازه را تشکیل می‌دهد و مسئولیت انتقال بارهای قائم و جانبی به فونداسیون را بر عهده دارد. نوع اسکلت (فولادی یا بتنی)، روش اجرا و رعایت استانداردهای فنی، تأثیر مستقیمی بر ایمنی، دوام و عملکرد نهایی ساختمان دارد. در این بخش از سلسله مطالب «الفبای ساختمان»، به بررسی کامل انواع اسکلت، مراحل اجرا، استانداردهای فنی و نکات کلیدی آن می پردازیم.
1. اهمیت اسکلت اصلی در سازه‌ها
اسکلت اصلی، بنیان سازه را تشکیل می‌دهد و نقش محوری در انتقال بارهای مختلف، حفظ پایداری ساختمان و مقاومت در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد ایفا می‌کند. کیفیت طراحی و اجرای اسکلت، عامل تعیین کننده‌ای در عمر مفید و ایمنی ساختمان محسوب می‌شود.
2. انواع اسکلت ساختمان
اسکلت ساختمان‌ها معمولاً در دو دسته‌ی کلی طبقه بندی می‌شود:
الف) اسکلت فولادی
ساخته شده از تیرها، ستون‌ها و بادبندهای فلزی که به وسیله جوش یا پیچ‌ومهره به یکدیگر متصل می‌شوند.
• مزایا:
• سرعت بالای نصب و اجرا
• مقاومت کششی و فشاری بالا
• وزن سبک‌تر نسبت به بتن
• انعطاف‌پذیری در طراحی و اجرای دهانه‌های بزرگ
• معایب:
• حساسیت به حرارت و کاهش مقاومت در دمای بالا
• آسیب پذیری در برابر خوردگی بدون پوشش محافظتی مناسب
ب) اسکلت بتنی
متشکل از ستون‌ها، تیرها، سقف‌ها و دیوارهای برشی، ساخته شده با بتن مسلح.
• مزایا:
• مقاومت عالی در برابر آتش و عوامل محیطی
• توان بالای تحمل نیروهای فشاری
• امکان بتن‌ریزی در محل پروژه بدون نیاز به حمل قطعات سنگین
• معایب:
• زمان بر بودن فرآیند اجرا و عمل آوری
• وزن بالاتر نسبت به اسکلت فولادی
3. تجهیزات و فناوری‌های اجرایی
الف) سازه‌های فولادی
• جرثقیل‌های سنگین برای نصب تیرها و ستون‌ها
• تجهیزات جوشکاری و برش فلز
• ابزارهای نصب اتصالات پیچ ومهره‌ای
ب) سازه‌های بتنی
• قالب‌های فلزی یا چوبی برای شکل دهی به اجزای بتن
• دستگاه‌های ویبراتور برای تراکم بتن
• پمپ‌ها و ماشین‌آلات بتن‌ریزی
4. مراحل اجرای اسکلت
الف) اسکلت فولادی
1. آماده‌سازی و ساخت قطعات فولادی در کارخانه یا کارگاه.
2. حمل‌ونقل قطعات به محل پروژه.
3. نصب ستون‌ها و تیرها با جرثقیل و ابزار مناسب.
4. اتصال اجزا به یکدیگر با جوش یا پیچ ومهره.
5. اجرای بادبندها جهت افزایش پایداری سازه.
6. بازرسی و کنترل نهایی کیفیت اتصالات و نصب.
ب) اسکلت بتنی
1. اجرای آرماتوربندی براساس نقشه‌های اجرایی.
2. نصب قالب‌بندی مناسب و مقاوم.
3. بتن‌ریزی و تراکم بتن توسط ویبراتور.
4. عمل‌آوری مناسب بتن جهت جلوگیری از ترک خوردگی.
5. باز کردن قالب‌ها پس از گیرش بتن و کنترل کیفیت نهایی.
5. سیستم‌های مهاربندی سازه
الف) در اسکلت‌های فولادی
• اجرای بادبندهای ضربدری یا کمانش‌تاب به منظور کنترل نیروهای جانبی.
ب) در اسکلت‌های بتنی
• استفاده از دیوارهای برشی برای انتقال نیروهای جانبی به فونداسیون.
• افزایش ابعاد تیرها و ستون‌ها جهت مقابله با نیروهای جانبی.
6. استانداردها و آیین‌نامه‌های اجرایی
الف) سازه‌های فولادی
• مبحث دهم مقررات ملی ساختمان: الزامات طراحی و اجرای سازه‌های فولادی
• آیین‌نامه LRFD ایران: طراحی اعضای فولادی بر اساس مقاومت نهایی
• استاندارد AISC 360: طراحی و اجرای سازه‌های فولادی بر مبنای آیین‌نامه بین‌المللی
• AWS D1.1: استاندارد جوشکاری سازه‌های فولادی (انجمن جوشکاری آمریکا)
ب) سازه‌های بتنی
• مبحث نهم مقررات ملی ساختمان: طراحی و اجرای سازه‌های بتنی
• آیین‌نامه بتن ایران (آبا): مشخصات فنی، مصالح و نحوه طراحی سازه‌های بتنی
• استاندارد ACI 318: طراحی و اجرای ساختمان‌های بتن مسلح طبق آیین‌نامه جهانی
• ASTM C39: روش آزمون مقاومت فشاری نمونه‌های بتن
• ASTM C31: نحوه نمونه‌گیری، نگهداری و حمل نمونه‌های بتن برای آزمایش
ج) الزامات ویژه برای طراحی در برابر زلزله
• مبحث ششم مقررات ملی ساختمان: بارهای وارد بر ساختمان و طراحی در برابر زلزله و باد
7. نکات اجرایی و فنی مهم
• اطمینان از کیفیت مصالح مصرفی، به‌ویژه بتن و فولاد
• رعایت اصول ایمنی کارگاهی و استفاده از تجهیزات ایمنی فردی
• کنترل ابعاد، محل اتصالات و اجرای دقیق طبق نقشه‌های مصوب
• اجرای صحیح عمل‌آوری بتن برای افزایش دوام و جلوگیری از ترک‌خوردگی
انتهای پیام/
انتهای پیام/
