گام 4 در الفبای ساختمان: پایدارسازی گود

به گزارش اخبار ساخته ها؛ پایدارسازی گود یکی از مهم‌ ترین بخش‌های اجرایی در پروژه‌های ساختمانی است. هدف از اجرای این مرحله، جلوگیری از ریزش دیواره‌های گودبرداری، حفظ ایمنی ساختمان‌های مجاور و ایجاد شرایط مناسب برای ادامه عملیات ساخت است. نوع روش پایدارسازی بسته به شرایط پروژه مانند جنس خاک، عمق گود، موقعیت مکانی و همچنین محدودیت‌های مالی متفاوت خواهد بود. در این مطلب، تلاش شده تا به‌ صورت جامع به اصول، روش‌ها، مراحل اجرایی و الزامات ایمنی در پایدارسازی گود پرداخته شود.

۱. چرا باید گود را پایدار کرد؟

در بسیاری از پروژه‌ها، گودبرداری بخشی ضروری از روند ساخت‌ وساز است. اما اگر اقدامات لازم برای تثبیت دیواره‌های گود انجام نشود، پیامدهای خطرناکی به دنبال خواهد داشت، از جمله:
• ریزش دیواره‌های گود و آسیب به سازه‌های مجاور
• نشست زمین و ترک‌ خوردگی در ساختمان‌های اطراف
• تهدید ایمنی کارگران و ساکنین اطراف پروژه
• افزایش هزینه‌های اجرایی در صورت بروز حادثه یا نیاز به اصلاح کار

تجربه‌های میدانی نیز نشان داده‌ اند که حتی در گودهایی با عمق کم، عدم پایدارسازی می‌تواند به توقف کامل پروژه یا حتی خطرات جانی منجر شود.

۲. چه عواملی در انتخاب روش پایدارسازی نقش دارند؟

برای انتخاب روش مناسب، باید شرایط خاص هر پروژه را به‌ دقت بررسی کرد. مهم‌ترین عوامل مؤثر عبارتند از:
• نوع خاک: تفاوت زیادی بین خاک‌های رسی، ماسه‌ ای یا سنگی وجود دارد.
• عمق گود: گودهای کم‌عمق معمولاً نیاز به روش‌های ساده‌ تر دارند.
• وجود سازه‌های حساس اطراف گود: مانند ساختمان‌های قدیمی یا خطوط مترو
• ملاحظات اقتصادی: هزینه‌های هر روش متفاوت است.
• شرایط اقلیمی و میزان رطوبت خاک

در این مرحله معمولاً از نرم‌افزارهای تخصصی مانند Plaxis برای تحلیل دقیق رفتار خاک و طراحی بهینه استفاده می‌شود.

۳. روش‌های رایج پایدارسازی گود

در ادامه، رایج‌ترین روش‌هایی که در پروژه‌های عمرانی برای پایدارسازی گود استفاده می‌شوند، معرفی می‌شوند:

الف) نیلینگ (میخ‌ کوبی خاک)

میلگردهایی در دیواره‌ ی گود نصب و با دوغاب سیمان تثبیت می‌شوند.
این روش برای خاک‌های سست مناسب است و سرعت اجرای بالایی دارد.

ب) انکراژ (مهارگذاری)

در این روش از کابل‌های فولادی برای ایجاد کشش و تثبیت دیواره‌ها استفاده می‌شود.
انکراژ بیشتر در گودهای عمیق و پروژه‌های حساس اجرا می‌شود.

ج) دیوار برلنی

ترکیبی از شمع‌های فولادی یا بتنی به همراه شاتکریت (بتن پاششی) است.
سطح دیواره‌ ی گود را صاف و مقاوم می‌کند و معمولاً در مناطق شهری کاربرد دارد.

د) اجرای شمع‌ های نگهبان

در این روش، شمع‌هایی در اطراف گود نصب می‌شوند تا از ریزش جلوگیری شود.
مناسب برای پروژه‌هایی است که در مجاورت سازه‌های حساس قرار دارند.

۴. مراحل اجرای پایدارسازی گود

روند اجرای پایدارسازی به‌ صورت مرحله‌ ای و منظم انجام می‌شود:
1. مطالعات ژئوتکنیکی: شناسایی جنس و رفتار خاک محل پروژه
2. طراحی روش مناسب: با توجه به داده‌های به‌ دست‌ آمده
3. آماده‌ سازی محل گودبرداری
4. اجرای سیستم پایدارسازی (نیل، انکر، دیوار برلنی، شمع و…)
5. کنترل کیفی و ایمنی: استفاده از تجهیزات اندازه‌ گیری تغییر مکان و مانیتورینگ دائمی

در بسیاری از پروژه‌ها از ابزارهایی مثل اکستنسومتر و اینکلینومتر برای کنترل جابه‌جایی خاک استفاده می‌شود.

۵. استانداردها و الزامات ایمنی

در حین اجرای پایدارسازی، رعایت دستورالعمل‌های فنی و ایمنی الزامی است:
• نشریه ۲۲۲ سازمان برنامه و بودجه: راهنمای جامع طراحی پایدارسازی گودبرداری‌ها
• مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان: مربوط به پی و خاک
• دستورالعمل‌های HSE: شامل رعایت ایمنی کارگاه، تجهیزات فردی و ایمنی کارگران