موزه ایران باستان الهام گرفته از کاخ کسری

به گزارش اخبار ساخته ها؛ فکر تاسیس و ایجاد موزه در ایران در زمان آغاز مشروطیت از طرف فردی به نام صنیع الدوله مطرح شد، این ایده در آن دوره به اجرا در نیامد تا اینکه در زمان احمد شاه قاجار به همت مرتضی خان ممتازالممالک؛ وزیر وزارت معارف وقت مجموعه‌ای از اشیا گردآوری و در یکی از اتاق‌های مدرسه دارالفنون با نام موزه ملی نگهداری شد. سپس در دروه پهلوی اول در سال ۱۳۰۴ موزه ملی به تالار آینه عمارت مسعودیه در میدان بهارستان منتقل شد. آثاری که ابتدا در این موزه نگهداری می‌شد شامل اشیایی چون ۱۵ پارچه اشیای عتیقه مفرغی، ۱۵۸ قطعه کاشی، سفال و شیشه، ۹ سکه و ۵۴ قطعه سلاح قدیم، تفنگ، کلاه‌ خود، زره، اشیای به ‌دست آمده از کاوش‌ های باستان ‌شناسی و آثار اهدایی مجموعه ‌داران خصوصی بود.

در سال ۱۳۰۶ مجلس شورای ملی وقت امتیاز انحصاری فرانسوی ‌ها برای کاوش ‌های باستان ‌شناسی در کشور را لغو کرد و در ازای آن امتیاز کاوش در شوش به آن‌ ها داده شد و دولت وقت نیز ساخت یک موزه و کتابخانه را که ریاست آن تا پنج سال بر عهده فردی فرانسوی باشد پذیرفت و تعهد کرد این فرد تا سه بار و هر بار پنج سال در این سمت باقی بماند. بنابراین در این سال آندره‌ گدار؛ معمار معروف فرانسوی به ایران آمد و ساخت موزه ملی ایران یا در واقع موزه ایران باستان را در قسمت غربی میدان مشق به کمک دو معمار ایران به نام حاج عباسعلی معمارباشی و مراد تبریزی در سال ۱۳۱۲ شروع کرد.

در مورد نام‌ گذاری این موزه هم بهتر است بدانید که نخستین موزه در ایران؛ موزه ملی و بعد موزه معارف نام داشت که بعد از استقرار این موزه در ساختمان ایران باستان به موزه ایران باستان تغییر نام داد و تا سال ۱۳۷۵ به این نام شناخته شد. در این سال با راه‌اندازی موزه دوران اسلامی، نام آن به موزه ملی ایران تغییر یافت.

ساخت موزه ایران باستان از سال ۱۳۱۲ به‌مدت چهار سال و در طی چهار مرحله آغاز شد. آندره گدار مکان ساختمان موزه را در جهت شمالی- جنوبی به فاصله کمی از خیابان سی تیر یا قوام السلطنه در نظر گرفت. این موزه که با آجرهای قرمز رنگ تزیین شده؛ به‌شکل یک معکب مستطیل افقی خوابیده روی سطح زمین است که از سه بخش جدا از هم که در حجم به هم پیوسته ‌اند تشکیل شده است.

گدار در طراحی وردی موزه ایران باستان از کاخ ساسانی تیسفون و طاق معروف کسری الهام گرفته حتی نحوه چیدمان آجرها در سطوح داخلی ایوان و بدنه ‌های اطراف آن از معماری ایرانی وام گرفته شده است. این ورودی شامل ایوانی با طاق هلالی شکل است. یکی از ویژگی ‌های منحصربه‌ فرد ایوان موزه ایران باستان حذف تزیینات متعارفی است که در ایوان به کار می ‌رود. و آنچه که زینت ‌بخش آن است سایه روشن‌ ها، پس نشستگی‌ ها و جلو آمدگی ‌های آجری است.

در دو طرف ورودی هم دو ساختمان دو طبقه قرار دارد که برای کتابخانه، سالن‌ های نمایشگاهی و کنفرانس است. بر بالای سر در نیز کتیبه ‌ای از سنگ مرمر وجود دارد که در آن شعری از ملک الشعرای بهار و به خط ثلث امیرالکتاب ملک الکلامی نوشته شده است.

اشیای موزه ایران باستان از دوران پارینه‌ سنگی تا زمان ساسانیان در دو بخش پیش از تاریخ و دوران تاریخی ایران و در دو طبقه در معرض نمایش قرار دارد.

موزه دوران اسلامی در سال ۱۳۲۲ توسط اوژن آفتاندیلیان؛ همکار آندره گدار، به‌ عنوان موزه مردم شناسی طراحی شده بود اما در ۱۳۳۲ این ساختمان با کاربرد اداری و نمایشگاه موقت و برگزاری همایش‌ ها مورد بهره ‌برداری قرار گرفت. بنابراین مجموعه آثار هنر اسلامی در طبقه دوم موزه ایران باستان به نمایش گذاشته شد که سال‌ها بعد با توجه به اهمیت این دوره، گسترش مجموعه ‌ها و در راستای برطرف نمودن نیازهای آموزشی و پژوهشی تصمیم گرفته شد که موزه ‌ای مستقل ایجاد شود. به همین منظور پس از تغییرات، تجهیز بنا و انتقال آثار، موزه دوران اسلامی در دوم آبان ماه ۱۳۷۵ گشایش یافت.

مجددا در دهه ۸۰ به‌منظور اصلاح و تکمیل تأسیسات، گسترش برخی فضاها و بازنگری در چگونگی نمایش آثار، این موزه تعطیل و در سال ۱۳۹۴ افتتاح شد. طرح و پلان موزه دوران اسلامی از پلان کاخ ساسانی در بیشاپور گرفته شده که به‌صورت چلیپایی هشت ‌ضلعی است. این موزه با مساحت چهار هزار متر مربع در سه طبقه، در کنار موزه ایران باستان قرار دارد.

طبقه همکف موزه دوران اسلامی به سالن اجتماعات و سالن نمایشگاه ‌های موقت اختصاص دارد. آثار و اشیای موزه‌ را در طبقه ‌های اول و دوم می‌ توانید ببینید که بر اساس زمان ‌بندی تاریخی در هفت تالار و ۱۷۰ ویترین چیده شده است. عمده اشیای موجود در این موزه نیز مانند موزه ایران باستان، برگزیده ‌ای از آثار حاصل از کاوش ‌های علمی یا از مجموعه ‌های معتبری چون آستان شیخ‌ صفی‌ الدین اردبیلی گردآوری شده ‌اند.

منبع خبر: دانشنامه معماری و شهرسازی ایران

انتهای پیام/