ظرفیت های اکو توریستی تالاب میقان
نوشین طاهران پور
به گزارش اخبار ساخته ها؛ سیاست گذاری مبتنی بر بوم‌گردی با هدف بهره‌گیری از تنوع زیستی در راستای زیست‌پذیری تالاب میقان برای توسعه گردشگری طبیعی در این محدوده اهمیت دارد، با این وجود خشکسالی‌های مداوم خطر تبدیل شدن این تالاب به کویری دائمی را شدت می بخشد و لازمه آن شناخت تهدیدها و فرصت ها برای ارائه یک برنامه کارآمد است.
براساس مقاله ای از عماد مطالبی، کارشناس برنامه‌ریزی و آمایش شهری، تالاب میقان که در فصل خشکی کویر میقان نیز خوانده می شود، در مرکز ایران و در فاصله حدود چهار کیلومتری شمال شرقی کلان شهر اراک و دو کیلومتری جنوب غربی شهر داودآباد، در پست ترین بخش دشت اراک و فراهان واقع شده است.
این تالاب به دلیل قرار گرفتن در مرز زون های زمین شناسی سنندج- سیرجان و ایران مرکزی از تنوع زیستی قابل توجهی برخوردار است، به نحوی که بخشی از حوضه آبریز آن در رشته کوه های زاگرس و بخش دیگر آن در ایران مرکزی قرار دارد.
تالاب میقان یک دریاچه فصلی آب شور و یک منطقه فرو رفته کویری است و اراضی حاشیه آن توسط پوشش گیاهان بوته ای و درختچه ای شورپسند، ناهمواری های ماسه ای، مخروط افکنه های آبرفتی و دشته ای هموار احاطه شده و از نظر اقلیمی دارای تابستان های نسبتاً ملایم و زمستان های سرد تا نسبتاً سرد است.
براساس طبقه بندی دمارتن، اقلیم منطقه از نوع نیمه خشک و براساس طبقه‌بندی آمبرژه از نوع خشک و سرد است. تالاب میقان با ارتفاع ۱۶۶۰ متر از سطح دریای آزاد، یکی از مرتفع ترین شوره زارهای ایران است و پس از کویر سیرجان (با ارتفاع ۱۶۹۰ متر از سطح دریا)، مرتفع ترین پلایای داخلی ایران محسوب می‌شود.
مساحت تالاب میقان با توجه به آب های ورودی به آن از ۸۱۷۸ تا ۱۲۰۱۲ هکتار و محیط آن از ۴۰ تا ۵۱ کیلومتر متغیر است. در دوره مرطوب سال و به هنگام آبگیری تالاب، عمق آب در نواحی مختلف آن بین یک تا ۱۵۰ سانتی متر در نوسان است و در فصل خشک سال، آب آزاد تبخیر می شود و سطح تالاب در نواحی عمیق تر به صورت باتلاق و در بیشتر مناطق به صورت نمکزار مرطوب و در بخش هایی نیز از شمال تالاب به صورت دق های رسی در می‌آید.
این تالاب دارای تنوع زیستی همچون گونه های جانوری رتمیا، درنای معمولی، فلامینگو، هوبره، خروس کولی دشتی، اردک سرسفید، لک لک سیاه، کاکایی ارمنی و بیش از ۵۰ گونه گیاهی همچون نی، جگن، اویارسلام، گندمیان، گون، شاهی، سیاهشور، اسفناج باغی، جگن، قره داغ، شور مرغ و گوریک است.
تالاب میقان به دلیل وابستگی شدید نزولات جوی، کوچک بودن حوزه آبریز، وضعیتی به شدت حساس دارد؛ به همین دلیل خشک شدن دریاچه با توجه به جهت شمال غربی وزش باد غالب می تواند تأثیرات مخربی از جمله شور شدن و مشکلات زیست محیطی بر زمین‌ها و مناطق شرقی تالاب داشته باشد.
خشکی و خشکسالی‌های مداوم خطر تبدیل شدن این تالاب به کویری دائمی را شدت می بخشد، همچنین با توجه به ورود فاضلاب شهری از شهر اراک به تالاب میقان به اضافه فعالیت های صنعتی در تالاب علاوه بر کاهش کمیت آب و خطرات ناشی از آن، تالاب میقان با کاهش کیفیت آب نیز مواجه است که این موارد به طور موازی باعث افزایش خطرات زیست محیطی در این منطقه شده است.
در بررسی راهبردی زیست پذیری محیط داخلی و خارجی، مهم ترین عامل قوت تالاب میقان تنوع زیستی و ارزش زیستگاهی برای توسعه بوم گردی و گردشگری طبیعی در راستای زیست پذیری و در مقابل بزرگ ترین عامل ضعف، روند رو به تخریب بعضی عناصر طبیعی و تخریب فیزیکی زیستگاه های جزیره بزرگ محسوب می شود که بر تالاب میقان تأثیر دارد.
محدوده تالاب میقان به دلیل داشتن تنوع زیستی و برخورداری از چشم اندازهای طبیعی، قابلیت بهره برداری برای استفاده اکوتوریستی را دارد و با استفاده از ویژگی های مثبت خود می تواند فرصت مناسبی را برای توسعه گردشگری و بوم گردی پایدار فراهم کند.
تنوع اکولوژیکی و غنای گونه ای زیاد برای توسعه بوم گردی اکوتوریسم اهمیت زیادی دارد و مهم ترین تهدیدها کمبود تسهیلات اعتباری برای گردشگری، کاهش جریان های آب ورودی، کاهش جریان های آب زیرزمینی و تغییر کاربری اراضی پیرامونی است.
سیاست‌گذاری جذب بوم‌گردی برای بهره‌گیری از سیمای منظر و تنوع زیستی در راستای زیست‌پذیری تالاب میقان، برنامه‌ریزی و پهنه‌بندی در راستای آمایش و الگوهای زیست‌پذیری برای توسعه بوم گردی و گردشگری طبیعی در این محدوده حائز اهمیت است.
در بررسی راهبردی زیست پذیری محیط داخلی و خارجی، مهم ترین عامل قوت تالاب میقان تنوع زیستی و ارزش زیستگاهی برای توسعه بوم گردی و گردشگری طبیعی در راستای زیست پذیری و در مقابل بزرگترین عامل ضعف روند رو به تخریب بعضی عناصر طبیعی، تخریب فیزیکی زیستگاه های جزیره بزرگ و عوامل خارجی (فرصت و تهدید) بر تالاب میقان تأثیر دارد
سیاست گذاری مناسب برای حمایت از گروه های مردم نهاد محیط زیستی، تدوین برنامه جامع مدیریتی برای حفظ تنوع زیستی و توسعه بوم‌گردی، افزایش سهم مشارکت جوامع محلی در تصمیم گیری، سیاست گذاری به منظور توسعه زیرساختی، برنامه ریزی دولت برای حمایت از بوم گردی، ارائه برنامه های مناسب به منظور برنامه ریزی و کنترل عوامل تخریبی و کاهش تهدیدها، تدوین برنامه جامع گردشگری و ایجاد و بهبود زیرساخت ها برای توسعه بوم گردی از راهکارهای رونق گردشگری در این تالاب است.
تدوین برنامه پایش محیط زیست در محدوده تالاب میقان و شهر اراک در راستای شناخت منابع آلاینده و تخریب کننده، تدوین راهبردهای مناسب با هدف زیست پذیری و افزایش فعالیت های بوم گردی با ماهیت تنوع زیستی، تدوین برنامه هایی مبتنی بر الگوهای آمایشی انسان محور همچون پیاده روی، دوچرخه سواری با هدف افزایش امکانات و تعاملات اجتماعی در راستای زیست پذیری در محدوده تالاب میقان اهمیت زیادی دارد.
چنانچه مدیریت کارآمد و برنامه هایی مبتنی بر قوت ها و تهدیدهای موجود در منطقه ارائه شود، تنوع زیستی و محیط طبیعی بدون افت کیفیت محیط زیستی حفظ می شود تا شاهد توسعه پایدار گردشگری و زیست پذیری در این محدوده باشیم و برای شهروندان و مردم پویایی، سرزندگی و نشاط را فراهم کنیم.
دستیابی به مدیریت یکپارچه با مشارکت همه ذی نفعان به ویژه جوامع محلی در راستای رسیدن به اکوسیستم پایدار با در نظر گرفتن توان زیست محیطی منطقه و احیا و حفظ تالاب، ارزش ها و کارکردهای آن به ویژه گردشگری طبیعی (اکوتوریسم) می تواند برنامه راهبردی برای این تالاب باشد که از اهمیت منطقه ای و بین المللی برخوردار است.
منبع خبر: سایت خبربان – به نقل از ایمنا
انتهای پیام/
