بخش دوم/ تجربه جهانی انتقال پایتخت؛ هشداری برای ایران
طاهره ادیبی
به گزارش خبرنگار اخبارساخته ها؛ نمونههای موفق و ناموفق تغییر پایتخت در جهان و نکاتی که میتواند برای ایران آموزنده باشد را بهصورت تحلیلی مرور میکنیم:
تجربه جهانی انتقال پایتختها
برزیل – برازیلیا
-
دلیل تغییر: تمرکززدایی از ریو دوژانیرو و توسعه نواحی داخلی.
-
ویژگی کلیدی: طراحی شهری مدرن، برنامهریزی کامل پیش از ساخت.
-
نتیجه: در دهه ۶۰ میلادی با موفقیت اجرا شد؛ اکنون یکی از نمونههای کلاسیک انتقال پایتخت در جهان است.
-
نکته مهم برای ایران: انتقال موفق نیازمند برنامهریزی جامع، تأمین مالی پایدار و هدفگذاری توسعهای روشن است، نه صرفاً تصمیم سیاسی.
قزاقستان – آستانه (نورسلطان)
-
دلیل تغییر: انگیزه سیاسی و اقتصادی برای توسعه شمال کشور و دوری از مرزهای جنوبی ناپایدار.
-
نتیجه: اجرای سریع اما پرهزینه؛ شهر جدید به مرور توسعه یافت.
-
درس برای ایران: تغییر پایتخت میتواند انگیزه سیاسی و توسعهای را همزمان تأمین کند، اما تنها در صورت تداوم سرمایهگذاری بلندمدت.
مالزی – پوتراجایا
-
دلیل تغییر: تمرکز فعالیتهای اداری و کاهش تراکم در کوالالامپور.
-
نتیجه: شهر اداری مدرن، اما با چالش جذب جمعیت و پویایی اجتماعی.
-
درس برای ایران: اگر شهر جدید فقط اداری باشد، به شهری «سرد» و فاقد زندگی واقعی تبدیل میشود؛ باید همزمان فرهنگ، آموزش و اشتغال نیز منتقل شوند.
نیجریه – آبوجا
-
دلیل تغییر: بینظمی و تراکم بیش از حد در لاگوس.
-
نتیجه: انتقال موفق نسبی؛ آبوجا به مرور به مرکز سیاسی کشور بدل شد.
-
نکته قابل توجه: با وجود هزینههای سنگین، کاهش تمرکز در لاگوس حاصل شد؛ اما نابرابریهای منطقهای همچنان پابرجا ماند.
مصر – پایتخت اداری جدید (در شرق قاهره)
-
وضعیت: در حال ساخت از سال ۲۰۱۵؛ دولت بخشهای اداری را منتقل کرده است.
-
چالشها: هزینه بالا، عدم استقبال مردم، تمرکز ثروت در پروژههای خاص.
-
شباهت به ایران: ایران نیز با مشکل تمرکز در تهران و کمبود منابع مالی مواجه است؛ مصر نشان داد که بدون مشارکت بخش خصوصی و اعتماد عمومی، انتقال پایتخت نیمهتمام میماند.
جمعبندی تحلیلی برای ایران
-
تغییر پایتخت یک پروژه فنی نیست؛ یک فرآیند ملی است.
نیازمند دهها سال برنامهریزی، اجماع اجتماعی و ثبات سیاسی است. -
ایران باید ابتدا تعریف روشنی از «نوع پایتخت جدید» ارائه دهد:
آیا هدف صرفاً انتقال ادارات است؟ یا ایجاد شهری تازه برای سیاست، فرهنگ و اقتصاد؟ -
بدون سرمایهگذاری زیرساختی و حملونقل ملی، انتقال پایتخت شکستخورده خواهد بود.
(مانند تجربه ناقص مصر و میانمار) -
اگر منطقه مکران انتخاب شود، باید پایداری زیستمحیطی و دسترسی استراتژیک آن دقیقاً ارزیابی شود.
قرار دادن پایتخت در منطقهای با خطر بالا آمدن سطح دریا یا زیرساخت ضعیف، تصمیمی پرریسک است. -
تجربه جهانی نشان میدهد:
تغییر پایتخت زمانی موفق است که همزمان با انتقال سیاسی، «رونق اقتصادی و فرهنگی» نیز در منطقه جدید ایجاد شود.
انتهای پیام/
برچسب ها
