آیا مطابق با گزارشات جهانی، تهران دیگر قابل زیست نیست؟

به گزارش اخبارساخته ها؛ بر اساس این گزارش، تهران در شاخص‌های «کیفیت زندگی»، «رقابت‌پذیری اقتصادی» و «زیست‌پذیری»، یکی پس از دیگری سقوط کرده، از قافله شهرهای مدرن دنیا عقب مانده و بدون اصلاحات فوری در حکمرانی شهری و اقتصاد، این مسیر نزولی ادامه خواهد یافت.

لازم به ذکر است که چنین رتبه‌بندی‌هایی الزاما بازتاب دقیق واقعیت میدانی نیستند. بسیاری از این گزارش‌ها توسط موسسات غربی تهیه شده و محدودیت در تعاملات بین‌المللی، اثر تحریم‌ها بر تبادل اطلاعات و شرایط خاص ژئوپلیتیکی و رسانه‌ای امروز، خودبه‌خود باعث کاهش رتبه تهران می‌گردد. بنابراین بهتر است این شاخص‌ها نه به‌عنوان تصویر قطعی، بلکه به‌عنوان فرصتی برای بازنگری و ارتقای سیاست‌ها و شاخص‌های بومی شهر تلقی شوند.

اما مهم است که بدانیم دغدغه کلان شهرهای جهان چگونگی ارتقای رتبه در رنگینک‌های جهانی است. شهرهای مهم برای ارتقای جایگاه شهری رقابت می‌کنند چرا که نمره و رتبه بهتر به معنای امکان جذب سرمایه‌گذار خارجی و ارتقای سطح رفاه زندگی شهروندان آن شهر است. این در حالیست که تهران در شاخص جهانی «آکسفورد اکونومیست ۲۰۲۴» در میان هزار شهر دنیا در رتبه ۴۴۳ قرار گرفته و در شاخص «زیست‌پذیری» نیز میان ۱۷۲ شهر، رتبه ۱۶۳ را به خود اختصاص داده است. بر اساس این اعداد، جایگاه پایتخت ایران، از سال ۲۰۱۸ به بعد، همزمان با تشدید تحریم‌ها، به شکل محسوسی نزول کرده است.

در دهه گذشته، تهران در شاخص‌های بین‌المللی از جمله GCI، GCO و GUCR عملکردی ضعیف داشته است؛ به‌گونه‌ای که رتبه آن در شاخص رقابت‌پذیری از ۱۲۷ در سال ۲۰۱۴ به ۳۶۷ در سال ۲۰۲۱ سقوط کرده و از سوی دیگر، در شاخص «چشم‌انداز شهرهای جهانی» نیز رتبه تهران از ۱۱۸ در سال ۲۰۱۵ به ۱۵۶ در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است.

وقتی پایتخت از رقبای منطقه‌ای جا ماند

بنا بر این آمار، در حالی‌که شهرهایی مانند دبی، ریاض، سئول و پکن با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تعامل بین‌المللی توانسته‌اند جایگاه خود را در رنکینگ جهانی بهبود دهند، تهران به دلیل ضعف مدیریتی، کمبود سرمایه‌گذاری و فشارهای اقتصادی مسیر معکوس را پیموده است.
در شاخص GCI (Global Cities Index)، تهران در سال ۲۰۱۵ رتبه ۹۷ داشت اما امروز به جایگاه ۱۲۵ رسیده است. در همین شاخص، نیویورک، لندن و پاریس سه رتبه برتر را از آن خود کرده‌اند.

کیفیت زندگی زیر سایه بحران

شاخص‌های بین‌المللی نشان می‌دهند که کیفیت زندگی در تهران به شدت پایین‌تر از حد استاندارد جهانی است. در شاخص آکسفورد اکونومیست، حداقل امتیاز برای کیفیت زندگی باید ۰.۹ باشد اما تهران تنها ۰.۱ کسب کرده است.
ضعف خدمات عمومی، حمل‌ونقل ناکارآمد، امکانات رفاهی محدود، آلودگی هوا و مدیریت نامطلوب پسماند از عوامل اصلی این وضعیت عنوان شده‌اند.
از سوی دیگر، نمره تهران در بخش «حکمرانی شهری» نیز صفر اعلام شده است؛ موضوعی که به گفته کارشناسان ناشی از نبود شفافیت، ناکارآمدی ساختاری و ضعف نظارت در مدیریت شهری است.

شکاف توسعه درون‌کشوری

با وجود تمام این ضعف‌ها، تهران همچنان در میان شهرهای ایران بهترین رتبه را دارد. در شاخص آکسفورد، اصفهان با رتبه ۶۲۴، شیراز با ۶۵۸ و مشهد با ۷۰۹ در جایگاه‌های پایین‌تر قرار دارند. این تفاوت چشمگیر، نتیجه تمرکزگرایی اقتصادی و مدیریتی در تهران است؛ وضعیتی که هم پایتخت را فرسوده و آلوده کرده و هم سایر کلان‌شهرها را از رشد متوازن بازداشته است.

دلایل افول؛ از تحریم تا حکمرانی شهری

گزارش مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران تاکید می‌کند که بخش زیادی از مشکلات موجود به تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی بازمی‌گردد، اما ضعف در مدیریت داده‌ها، برنامه‌ریزی شهری و ساختار اداری غیرمنعطف نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
تهران هنوز درگیر تورم وظایف مدیریت شهری، موازی‌کاری سازمان‌ها و نگاه کالایی به زمین و مسکن است؛ مشکلاتی که مانع از حرکت شهر به سمت توسعه پایدار شده‌اند.

مسیر احیا؛ از داده تا دیپلماسی شهری

کارشناسان شهری معتقدند برای بازگشت تهران به مسیر رشد جهانی، باید همزمان دو مسیر دنبال شود:
۱. اصلاحات کلان اقتصادی و تعامل بین‌المللی برای باز کردن مسیر سرمایه‌گذاری خارجی.
۲. بهبود حکمرانی شهری داخلی شامل شفافیت داده‌ها، استانداردسازی اطلاعات، توانمندسازی نیروی انسانی و بازنگری در ساختار سازمانی شهرداری.

در گزارش مرکز مطالعات شهرداری تاکید شده که ارتقای رتبه تهران در شاخص‌های جهانی بدون تقویت «زیرساخت داده»، «مشارکت در نظام‌های ارزیابی بین‌المللی» و «افزایش شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها» ممکن نخواهد بود.

امید به بازگشت

تهران هنوز هم پتانسیل بازسازی وجهه جهانی خود را دارد. وجود نیروی انسانی تحصیل‌کرده، ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی و موقعیت ژئوپلیتیک ویژه، می‌تواند موتور محرک بازآفرینی جایگاه پایتخت باشد. اما تا زمانی که سیاست‌گذاران شهری نگاه آماری و تبلیغاتی را کنار نگذارند، تهران از بحران شاخص‌ها خارج نخواهد شد.

انتهای پیام/