10 مرداد، سال روز جهانی شدن بازار تاریخی تبریز شاهکار معماری ایرانی

به گزارش اخبار ساخته ها؛ بازار تبریز با قدمت بیش از هزار سال، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده آجری جهان و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است. این بازار در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بر اثر زلزله مهیب تبریز تخریب شد، اما طولی نکشید که معماران زبردست آن را بازسازی کردند که بازار کنونی مربوط به اواخر حکومت زندیه و عصر قاجار است.

نخستین نقشه از بازار تبریز در سال ۱۳۲۷ هجری قمری، در بخشی از نقشه دارالسلطنه تبریز و به دست اسدالله خان مراغه‌ای ترسیم‌شده است. طرح این بازار در بخش شمال شرقی نقشه مذکور رسم شده و اکثر مکان‌های مهم آن نظیر تیمچه‌ها و کاروانسراها در این نقشه نام‌گذاری شده‌اند.

این بازار از عناصر متعددی از جمله راسته‌ها، تیمچه‌ها و سراها و... تشکیل شده که "تیمچه امیر" از این میان بزرگ‌ترین گنبد و "تیمچه مظفریه" باشکوه‌ترین معماری را داراست. راسته‌های اصلی این بازار توسط راسته‌های فرعی به هم متصل شده‌ است. در فضاهای بین آن‌ها اجزای اصلی تشکیل‌دهنده بازار همانند تیمچه‌ها و سراها بنا شده است و تقاطع راسته‌ها را چهارسوق‌ها با گنبدهای زیبا پوشانده است.

از تاریخ بنای اولیه مجموعه بازار تبریز اطلاع دقیقی در دست نیست، لیکن اکثر مورخان، جغرافی نویسان و جهانگردان اسلامی و خارجی که از قرن چهارم هجری تا عهد قاجار از تبریز دیدن کرده‌اند اسناد مهم و مدارک ارزنده‌ای را درباره بازار و وضع بازرگانی تبریز ارائه داده‌اند. از "مقدسی یاقوت، مارکوپولو، ابن‌بطوطه، حمدالله مستوفی، کلاویخو، جان کارت رایت انگلیسی، شاردن، جملی کاردی" و ده‌ها سیاح و مورخ دیگر مطالب جالب‌توجهی به جای مانده که دال بر اهمیت مجموعه بازار در دوره‌های مختلف بوده است. وجود مدارس و مساجد تاریخی مهم و معروفی چون مسجد چهارمنار، مسجد جامع، مدرسه حاج صفرعلی، مدرسه صادقیه و همچنین مجموعه تاریخی حسن پادشاه در این بازار نیز گواه بر پیشینه تاریخی این مجموعه تاریخی است.

بازار تبریز با 27 هکتار مساحت عرصه و 77 هکتار مساحت که یکی از بزرگ‌ترین آثار تاریخی دنیا محسوب می‌شود، در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی و به عنوان بزرگ‌ترین سازه سرپوشیده آجری دنیا با دارا بودن سه آیتم از آیتم‌های ثبت جهانی از جمله شناخته شدن این بازار به‌عنوان مرکز مراودات فرهنگی به علت قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، مانایی مراودات سنتی موجود در بازار تاکنون و نوع سازه و فن معماری به کار رفته در آن، دهم مردادماه سال ۱۳۸۹ هجری شمسی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید‌.

اهم فعالیت‌های در حال اجرای پایگاه جهانی بازار تبریز

طی سال‌های اخیر اقداماتی نظیر "انجام مطالعات مستمر، مستند نگاری و نقشه‌برداری ۹۰ درصد از بازار تبریز، اجرای ۶۰ درصدی فاضلاب در مجموعه بازار، نصب شیرهای هیدرانت آتش‌نشانی در ۳۰ نقطه از بازار که به دنبال آن طی آتش‌سوزی اردیبهشت‌ماه سال گذشته، اطفای حریق سرای ایکی‌قاپیلی در کمتر از ۳ ساعت انجام شد، همچنین مرمت مجموعه صادقیه، حسن‌پادشاه و چهارمنار" که از مهم‌ترین بناهای تاریخی بازار تبریز هستند، انجام شده است. مستندنگاری ۱۰ درصد باقی‌مانده عناصر تاریخی بازار، اجرای فاز دو مجموعه حسن پادشاه و همچنین اجرای سیستم هوشمند اعلان حریق در مجموعه بزرگ بازار جهانی تبریز، از جمله اقدامات مهمی است که اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و پایگاه جهانی بازار در راستای حفاظت و استواری این اثر فاخر انجام خواهد داد.

انتهای خبر/

منبع خبر: خبرگزاری فارس