معماری کتابخانه ملی ایران+ تصاویر

به گزارش اخبار ساخته ها؛

تاریخچه

برنامه اولیه کالبدی ساختمان جدید کتابخانه ملی در سال ۱۳۵۵ توسط کمیته ای مرکب از کارشناسان متخصص در امر کتابداری و طراحی کتابخانه های ملی تدوین شد، بر مبنای این برنامه، برای تهیه طرح کتابخانه مسابقه ای بین المللی در سال ۱۳۵۷ برگزار شد که به دلیل بروز شرایط انقلابی در کشور به ثمر نرسید.

در سال ۱۳۶۹، که اجرای این پروژه مجددا در دستور کار قرار گرفت، با توجه به گذشت ۱۵ سال از تدوین برنامه اولیه طرح، بازبینی و انطباق آن با نیازهای جدید روز ضرورت پیدا کرد. اصلاح برنامه در سال ۱۳۷۰ به انجام رسید و زیربنای فضاهای ناخالص طرح حدود ۱۲۸ هزار مترمربع تعیین شد. در سال ۱۳۷۳، تصمیم گرفته شد زیربنای کتابخانه ملی به حدود ۹۷هزار مترمربع کاهش یابد. تلاش بر این بود که تا حد ممکن ظرفیت مخازن و منابع کتابخانه، کاهش نیابد. بنابراین، در برنامه مصوب نهایی، مجموعه مخازن کتابها در شرایط عادی تا حدود ۴ میلیون جلد و در صورتی که از سیستم قفسه بندی فشرده یا ربات استفاده شود می تواند تا ۷ میلیون جلد کتاب و نشریات ادواری و سایر منابع را در خود جای دهد.

شکل نهایی و خصوصیات معماری طرح

در پی آنچه از خواص ذاتی و ماندگار، ویژگیها و ملاحظات طرح معماری کتابخانه ملی برشمرده شد، حجم کلی و اندام بنا به صورت گسترده فشرده و با ترکیبی از نظم و آزادی فضایی، شکل گرفته و عناصر طرح مکان مناسب خود را در اندام کلی طرح پیدا کرده اند. فضاهایی از طرح که مورد مراجعه عموم و مراجعان به تالارهای مطالعه است، به صورتی استقرار یافته اند که در طبقه همتراز ورودی پیاده، از میدان شمالی طرح، و یک طبقه زیر یا روی این تراز قرار دارند و ضمن بهره برداری مناسب از نور طبیعی مانند شاخه های درخت در زیر نور در هم بافته شده اند.

 حجم پلکانی ساختمان، این امکان را پدید آورده که نور افق از روزنها و نورگیرهای حاشیه ای بین طبقات (پنجره های اسپَری) و نور خط الرأسی از نورگیرهای سقفی مستقر در سطوح بامها، همه فضاهای اصلی و تالارهای مطالعه را کاملا روشن کند. نفوذ نور طبیعی به داخل تالارها از طریق فضاهایی در جوار فضاهای پیرامونی با سقف کوتاه تا سه طبقه از ساختمان امکان پذیر شده و تالارهای مرتفع معماری گذشته در ترکیب با شاه نشینهای اطراف را به یاد می آورند.

مخازن همجوار تالارهای مطالعه، که به روشنی و نور طبیعی نیاز ندارند، در جبهه غربی که به پنجره های گسترده نیازی ندارد استقرار یافته اند. مخازن بسته مرکزی کتاب، که سنگین ترین فضاهای طرح بوده و بیشترین بار زنده وارد بر کفها را دارند، در طبقات تحتانی و زیر فضاهای اصلی طرح استقرار یافته اند و ضمن دور شدن از حاشیه بنا و احتراز از نور طبیعی و سیلاب احتمالی، مرکز ثقل ساختمان را پایین آورده و طرح را در مقابله با نیروهای زلزله مقاوم تر کرده اند. سبک ترین عنصر طرح، یعنی دفاتر ریاست و خدمات اداری، در بالاترین تراز ساختمان استقرار یافته و بر فراز دفاتر، فضای محصور آنتنها و بشقابهای مخابراتی جایگزین شده اند.

جبهه رو به غرب ساختمان با کاشت درختان مرتفع و خزان کننده در برابر نور آزاردهنده غرب تهران محافظت شده و فضاهایی که در این جبهه استقرار یافته اند با حداقل پنجره و بازشو، نور طبیعی را در تابستان از سایه این درختان کسب می کنند و در زمستان با تابش مناسب آفتاب از روشنایی و گرمای آن برخوردار می شوند.

اندام کلی ساختمان کتابخانه ملی، حالتی بالارونده و دور شونده، و شناور در فضا دارد. عناصر حجم کلی بنا جهت به خصوصی را القا نمی کنند، به سمتی و به بیننده ای نظر ندارند و دید بیننده را به بالاتر و دورتر می کشانند.

ترکیب هرمی ساختمان یادآور ترکیب بیشتر بناهای دلپذیر در معماری گذشته ایران است و روشنایی فضاهای داخلی با تامین بیشترین و دلچسب ترین نور از نورگیرهای سقفی و پیشانیهای ساختمان، فضای بازارها، تیمچه ها، مساجد و بناهای تک افتاده ای چون قلعه ها و ارگها را در ذهن بیننده تداعی می کنند. ترکیب هرمی بنا به حجم اصلی ساختمان منحصر نمی شود و ادامه آن در پستی و بلندیهای سبز اطراف محوطه، ساختمان و محوطه را به صورت اندامی یکپارچه تا کناره های زمین کشانده و باعث شده این بنا با محیط اطراف دوستانه همجوار شود.

آنچه در همه بناهای ماندگار دیده می شود تأثير ذوق و سلیقه مردم این سرزمین است که از راه روحیه و سلیقه معماران در اندام بناها باز می تابد. اقلیم سرزمینها در شکل دادن به سلیقه مردم در مورد معماری تأثیر قطعی دارد. سطوح بزرگ با رنگهای تند و چشمگیر، در زیر آفتاب درخشان سرزمین  ما، به دل نمینشیند، در حالی که در سرزمینهایی با اقلیم ابری و پرباران و کیفیت نور متفاوت، این مسئله کاملا برعکس است. رنگ مسلط در ساختمانهای کویری رنگ خاک، کاهگل یا آجر است که گاه در ترکیب با سطوح کاشی کاری شده و عمدتا در طیفهای گوناگون رنگ آبی، از آسمانی تا فیروزای ظاهر میشود.

در معماری پیشینیان ما، که به طرز حیرت آوری عظمت و تواضع در آن ترکیب شده، آجر از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است. کوچکی ابعاد آجر، که می توان با یک دست آن را بلند کرد و با دست دیگر ملاط ریخت، در ترکیب با عظمت بنا، این احساس را به بیننده القا می کند، که این عظمت ساخته دست انسانهایی است مثل بقیه انسانها و مثل خود ما. آجر، که ماده اصلی آن خاک است، بتن، که ماده اصلی آن شن، ماسه و سیمان است، و گچ، همه از مصالحی هستند که ماده اولیه آنها به وفور در طبیعت یافت می شود، این عناصر در سطوح وسیع، یا به صورت ساده یا با تزئیناتی که از طرز اجرای آنها حاصل می شود و با طرحها و شکلهای گوناگون در تزئین فضای داخل، سازه و نمای کتابخانه ملی به کار گرفته شده است.

منبع: caoi.ir

انتهای پیام/