خشکسالی، بازار مسکن و تجربه جهانی

به گزارش اخبارساخته ها؛ در سال‌های اخیر، مسئله کم‌آبی و خشکسالی از حوزه کشاورزی و محیط‌زیستی فراتر رفته و وارد عرصه اقتصاد مسکن شده است. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که بحران آب می‌تواند روی قیمت، تقاضا، عرضه، هزینه‌های نگهداری و حتی شرایط تأمین مالی در بازار مسکن تأثیر گذاشته و ساختار این بازار را دچار تغییرات بنیادین کند.

مطالعه‌ای برای ایران با داده‌های ۳۱ استان در بازه زمانی ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ نشان داده است که کاهش شدت خشکسالی (افزایش تراز آب) ارتباط مثبتی با افزایش قیمت مسکن و زمین اقامتگاهی دارد. همچنین گزارش‌های بین‌المللی با بررسی ریسک آب و زیرساخت‌های طبیعی، هشدار می‌دهند که بخش املاک با آسیب‌های جدی روبرو است.

افت ارزش و تعدیل در تقاضا

در مناطقی که به‌طور مداوم با کاهش منابع آب مواجه‌اند، ارزش محله‌ها و املاک به دلیل کاهش جذابیت فضای سبز، کاهش فعالیت‌های کشاورزی و افزایش هزینه‌های تامین آب، افت می‌کند. این مساله به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای و روستایی که اقتصادشان به منابع آب وابسته است، به وضوح مشاهده شده است. برای نمونه، استان‌هایی که از خشکی شدیدتر رنج می‌بردند، شاهد رشد کندتر قیمت مسکن بوده‌اند.

از سوی دیگر، خریداران و سرمایه‌گذاران هوشیار، سمت مناطقی می‌روند که زیرساخت آبی مطمئن‌تری دارند؛ بنابراین برخی مناطق «پیروز» این بازی شده‌اند و تقاضا در آنها بالا رفته است. پدیده‌ای که اگر در کشور ما رخ دهد، می‌تواند منجر به افزایش قیمت در این مناطق و افت نسبی در سایر مناطق شود.

افزایش هزینه‌های نگهداری، بیمه و ریسک تأمین مالی

خشکی خاک، کاهش رطوبت، نشست زمین یا ترک‌خوردگی در سازه‌ها از پیامدهای مستقیم کم‌آبی هستند که هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به شدت بالا می‌برند. به علاوه، شرکت‌های بیمه در مناطقی که ریسک خشکسالی، آتش‌سوزی یا تأمین آب دارند، احتیاط بیشتری به خرج می‌دهند و یا نرخ‌های بالاتری اعمال می‌کنند.

همچنین پژوهشی نشان داده است که خشک‌سالی شدید می‌تواند مسیر وام‌دهی املاک را نیز تحت تأثیر قرار دهد و نرخ نکول وام در مناطق آسیب‌دیده رشد یابد.

تجربه جهانی، تجربه محلی

طبق گزارش European Central Bank، کمبود آب سطحی به تنهایی نزدیک به ۱۵٪ از تولید اقتصادی منطقه یورو را در معرض ریسک قرار داده است و این نشان می‌دهد که بحران آب صرفاً یک مسأله محلی نیست بلکه ریسک سیستماتیک اقتصادی محسوب می‌شود.

در ایران نیز نتایج پژوهش‌ها، وجود ارتباط میان خشکسالی و کاهش قدرت خرید، نقل‌و‌انتقال جمعیت، و در نهایت کاهش تقاضا برای خرید مسکن را نشان داده‌‌اند.

پیامدها برای بازار مسکن ایران

با درنظر گرفتن تجربه‌های بین‌المللی و نتایج بومی، چند نکته برای بازار و سیاست‌گذاران ایران اهمیت دارد:

تعدیل قیمت زمین و مسکن: مناطقی که با کمبود آب روبرو هستند یا زیرساخت تأمین آب‌شان ضعیف است، ممکن است شاهد کاهش قیمت یا حداقل رشد کندتر باشند.

تغییر جهت تقاضا: سرمایه‌گذاران ممکن است به کشورهای یا شهرهایی با تاب‌آوری بیشتر آب جذب شوند، که این می‌تواند منجر به شکاف منطقه‌ای در قیمت‌ها شود.

افزایش هزینه‌های جانبی: مالکانی که در مناطق کم‌آب خرید کرده‌اند، ممکن است با هزینه‌های بالاتر آب، نگهداری، بیمه و ریسک بیشتر مواجه شوند، که بازده سرمایه‌گذاری‌شان کاهش می‌یابد.

اهمیت افشای ریسک: خریداران و وام‌دهندگان نیاز دارند درباره «ریسک آب» در منطقه مورد نظر آگاه باشند؛ شفاف بودن در این زمینه می‌تواند از بروز شوک‌های ناگهانی جلوگیری کند.

راهکارها

کارشناسان توصیه می‌کنند برنامه‌ریزی شهری و سیاستگذاری مسکن باید شامل استراتژی‌های تاب‌آوری در برابر خشکسالی باشد:

توسعه زیرساخت‌های تأمین و ذخیره‌سازی آب شهری؛

اعمال روش‌های مصرف بهینه آب و بازچرخانی؛

درج و افشای ریسک آب در اطلاعات املاک؛

به‌روزرسانی مقررات ساخت برای پیشگیری از آسیب‌های ناشی از خشکی و نشست زمین.

در اخر باید تاکید کرد؛ اگرچه بازار مسکن ایران تا کنون غالباً تحت تأثیر خشکسالی قرار نگرفته اما شواهد بین‌المللی و مطالعات داخلی نشان می‌دهند که این ریسک در حال پدیدار شدن است. عدم توجه به «عامل آب» می‌تواند در سال‌های آینده، یکی از نقاط ضعف بازار مسکن باشد. برای فعالان بازار، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران، زمان آن است که علاوه‌بر نرخ بهره، تورم و جمعیت، ریسک آب و تأمین آن را نیز جدی بگیرند.

انتهای پیام/