به گزارش خبرنگار پایگاه اخبار ساخته‌ها؛ امروز چهارشنبه بیست و هشتم دی‌ماه 1401 خورشیدی، 304اُمین روز سال جاری، برابر است با بیست و پنجم جمادی‌الثانی 1444 هجری قمری و هجدهم ژانویه 2023 میلادی.

8 سال پیش در چنین روزی در سال 1393، موزه گرافیک ایران گشایش یافت.

این موزه نخستین موزه گرافیک آسیا نیز به شمار می‌رود. موزه گرافیک ایران در 28 دی ماه 1393 در بنای تاریخی ارباب هرمز نخستین روز کار خود را آغاز کرد.

انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران در سال 1377، یعنی یک سال پس از تأسیس، ایجاد موزه طراحی گرافیک ایران را به عنوان یکی از اهداف بلندمدت خود در دستور کار قرار داد. به همین منظور، کمیته موزه با هدف گردآوری، حفظ و نمایش آنچه به عنوان تاریخ طراحی گرافیک ایران شناخته می‌شود، فعالیت خود را شروع کرد. به این ترتیب که اطلاعیه‌های خود برای جستجو و کشف تاریخ گمشده گرافیک ایران را هدف قرار داد و از همه مشتاقانی که در حافظه خود خاطره‌ای از گرافیک دهه‌های گذشته ایران را حفظ کرده‌اند، طلب یاری نمود تا نشانی آثار قدیمی مرتبط با گرافیک در ایران را به دست آورد و شخصیت‌های گمنام این عرصه در سال‌های آغازین آن را کشف کند.                                                                        

پس از مدتی که به ساختارسازی کلی و نوشتن اساسنامه و آیین‌نامه گذاشته شد، کار کمیته در سه بخش اساسی شروع گردید: مصاحبه با استادان و دریافت آثار، مرمت و نگهداری، پژوهش و بانک الکترونیک. بعد از فراخوانِ همکاری، بیش از ۶۰ تا ۷۰ تن از استادان آثار خود و دیگران را که در نزد خود نگهداشته بودند به کمیته اهدا کردند، تا جایی که آثار گنجینه موزه گرافیک ایران در تابستان ۱۳۹۰ از ۶۰۰۰ اثر گذشت. در این گنجینه بیش از ۳۵۰۰ پوستر، تعداد زیادی آرت‌ورک و اعلان‌های تک‌رنگ قدیمی، بسته‌بندی‌های سال‌های دور، کتاب، کاتالوگ، مجلات هنری، عنوان‌بندی، نشانه، عکس و فیلم و ابزار و وسایل کار هنرمندان در آرشیو کمیته موزه گردآمد. سرانجام در بعد از ظهر یکشنبه بیست و هشتم دی ماه 1393 نخستین موزه گرافیک آسیا در شرق تهران، در بنای تاریخی ارباب هرمز، در زیر بارش شدید برف و با حضور گسترده طراحان گرافیک از نسل‌های مختلف، با نام «موزه گرافیک ایران» افتتاح گردید. به مناسبت گشایش موزه، کتابی از آثار گنجینه موزه گرافیک ایران هم به چاپ رسید. عمارت زیبای ارباب هرمز که در خیابان تهرانپارس و در بوستان پلیس واقع شده، در اسفند 1384 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تاریخچه عمارت ارباب هرمز و ساختمان موزه گرافیک ایران

در دوران قاجار و پهلوی، عده‌ای از زرتشتیان در تهرانپارس پایتخت ساکن شدند. گروهی از تهران‌شناسان براینند که ارباب هرمز که به عنوان مالک اصلی زمین‌های تهرانپارس محسوب می‌شود، درواقع یکی از متولیان شکل‌دهنده منطقه تهرانپارس بوده است. عمارت ارباب هرمز و باغ اناری تهرانپارس تنها یادگاری‌های به‌جامانده از خان زرتشتی تهرانپارس است. عمارت  قاجاری ارباب هرمز، در دو طبقه و در بخش میانی باغ اناری قرار گرفته است که شامل یک تالار مجلل در طبقه نخست با 8 پایه‌ستون و سرستون‌های کرنتی و سقف گچ‌بری‌شده با طرح‌های زیبای هنر ایرانی است. تزئینات چوبی و گچ‌بری‌های رنگ‌شده در طبقه دوم این عمارت، به همراه اتاق‌های مجلل با معماری قاجاری، جلوه ویژه‌ای به این بنای تاریخی بخشیده است. در جاهایی نیز تزئینات بسیار جزئی و با کاربندی‌های ساده است.                  

مساحت این عمارت دوطبقه به‌همراه زیرزمینی کوچک، ۹۰۰ متر مربع است که در آغاز در باغی به وسعت یک میلیون مترمربع بنا شده بود که در حال حاضر ۴۲ هزار مترمربع از آن باقی مانده‌است. طراحی و تزئینات منحصر به فرد این عمارت، به عنوان یکی از آثار معماری ایران از دوران قاجار، جایگاه بسیار ویژه‌ای به آن داده است.

بازسازی و مرمت عمارت ارباب هرمز و ساختمان موزه گرافیک ایران

مرمت عمارت ارباب هرمز بیش از دو سال طول کشید و دست اندرکاران این امر تلاش کردند تمام اصول و استانداردها را در روند بازسازی رعایت کنند.

اسکندر مختاری ـ مشاور عالی مرمت و احیای عمارت ارباب هرمز ـ در روز گشایش موزه، درباره اختصاص یک اثر معماری تاریخی به موزه گرافیک ایران گفته است: «باید از هر تغییری که با اصالت اثر منافات دارد به‌جدّ پرهیز شود. این ساختمان در حال حاضر باید بتواند دو هنر را به نمایش بگذارد: معماری و گرافیک. گرافیک نباید مانع دیدن معماری اثر شود. یعنی اگر این اتفاق بیفتد، در حق معماری بنا تعدی شده است».

مختاری بنای عمارت ارباب هرمز را اثری هنری دانسته و سخنانش را اینگونه ادامه داده بود: «ما تصور می‌کنیم که یک اثری دوباره خلق شده است. خلق جدید اثر متکی بر ذات اثر و آفرینش اولیه بوده و توسط معماران گذشته این سرزمین ایجاد شده بود. ما به این کار در مرمت می‌گوییم بازآفرینی یا احیاء». نخستین نمایشگاه بعد از گشایش موزه گرافیک ایران، با عنوان «با چشم‌های کودکی»، چندماه بعد همزمان با هفته ملی کودک  در مهرماه ۱۳۹۴ برپا شد.

تهران، اتوبان همت شرق، اتوبان باقری شمال، بلوار استقلال شرق، خیابان قزوینی، محوطه پارک پلیس شمالی، موزه گرافیک ایران.

محقق، نویسنده و گوینده: آرش امجدی

تهیه‌کننده: انسیه سمیع‌پور

انتهای پیام/