تاریخچه دانشکده فنی و دانشگاه تهران

به گزارش اخبار ساخته‌ها؛ در شمال غربی شهر تهران در سال 1312 صحرای شنزاری بود كه از جنوب به خندق شهر تهران و از شمال به تپه‌های قریه امیرآباد تا فرحزاد منتهی می‌شد. در این دشت تنها آبادی كه به چشم می‌خورد، باغ بسیار وسیعی بود كه عمارت مختصری در جنوب آن در دو طبقه ساخته شده و به درختهای كهنسال كاج احاطه می‌شد و در تمام آن اشجار میوه بسیار كاشته شده بود.

قریب به 110 سال پیش در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه در حدود 1300 هـ ق شاهزاده جلال الدوله فرزند ارشد ظل السلطان آن باغ را احداث كرده بود و از این جهت به «جلالیه» موسوم شد. مساحت این باغ در حدود 25 هكتار بود. در این منطقه نهر بزرگی احداث كرده و 50 سنگ آب از رودخانه كرج به تهران آوردند كه به بلوار كشاورز فعلی منتهی می‌شود ودر شمال آن سابقاً میدان معروف جلالیه برای انجام رژه نیروهای نظامی قرار داشته است كه بعدها پارك لاله در محل این میدان ایجاد گردید.

این باغ از قرار متر مربعی 5/4 ریال از صاحب آن خریداری شد و اولین اقدامی كه در آن به عمل آمد نصب نردة اطراف آن باغ و اراضی وسیع آن بود كه هنوز آن نردة فلزی زیبا بر جای خود باقی است.

چگونگی تأسیس دانشگاه تهران

فكر تأسیس دانشگاه از سال 1307 به وجود آمد ولی انجام آن به علت فراهم نبودن امكانات و وسایل لازم به تأخیر افتاد. در سال 1310 طرح تأسیس دانشگاه تهیه گردید و پس از تصویب به دولت ابلاغ شد تا به مرحله اجرا گذاشته شود، اما به لحاظ تغییر دولت اجرای آن عملی نگردید تا سرانجام در سال 1313 قانون تأسیس دانشگاه از تصویب مجلس شورای ملی گذشت. بر اساس مواد اول و دوم این قانون: “مجلس شورای ملی به وزارت معارف اجازه می‌دهد موسسه‌ای به نام دانشگاه برای تعلیم درجات عالیة علوم و فنون و ادبیات و فلسفه در تهران تأسیس نماید. دانشگاه دارای شعب ذیل است كه هر یك از آنها موسوم به دانشكده خواهد بود:

• علوم معقول و منقول
• علوم طبیعی و ریاضی
• ادبیات و فلسفه و علوم تربیتی
• طب و شعب و فروع آن
• حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی
•  فنی

علاوه بر این شش شعبه، پیش‌بینی شده بود كه دانشسرای عالی و مدارس صنایع مستظرفه ممكن است از موسسات دانشگاه محسوب شوند و نیز ممكن است مدارس و موسسات دیگری در صورت لزوم به دانشگاه منضم گردند.

به موجب این ماده، دانشسرای عالی از همان تأسیس دانشگاه به آن پیوست و چون ساختمانی برای دانشگاه آماده و موجود نبود از محل دانشسرای عالی (محل كاخ نگارستان قدیم) برای تشكیل دانشكده ادبیات و علوم استفاده شد. دانشكده‌های حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی و طب و شعب و فروع آن كه در زمان تأسیس دانشگاه وجود داشت در دو محل دیگر (اولی در عمارت كوچكی در كوچه اتابك، بین خیابانهای لاله‌زار و فردوسی كه بعداً دبیرستان ادیب در آنجا ایجاد شد و دومی در منزل مرحوم دكتر حسین معتمد واقع در خیابان آقا شیخ هادی) به كار خود ادامه دادند. اولین ساختمان دانشگاه، تالار تشریح دانشكده پزشكی بود كه كار ساخت آن در اوایل اردیبهشت 1313 شروع شد و تا اواخر دی ماه همان سال خاتمه پذیرفت.

 نقشه عمومی دانشگاه را معمار عالی مقام فرانسوی موسوم به آندوه گدار، رئیس كل باستان‌شناسی و موزة ایران باستان و دیپلمه مدرسة عالی هنرهای زیبای پاریس طرح كرد. بر اساس این طرح، چهار خیابان خارجی و دو خیابان داخلی برای محوطه دانشگاه ایجاد شد و در اواخر زمستان 1313، در تمام این شش خیابان از دو طرف نهالهای چنار غرس گردید كه اكنون شصت ساله شده‌اند.

 نخستین دانشكده‌ای كه بر طبق برنامه ساختمان آن شروع شد، دانشكده پزشكی بود كه كلنگ آن در صبح روز سوم خرداد 1314 به زمین زده شد و روز 24 اسفند 1316 كلیه ساختمان‌های آن دانشكده از جمله ساختمان دانشكده‌های دندانسازی و داروسازی در دو نقطه شمال شرقی و غربی ساخته و پرداخته گردید.

طرح نقشة داخلی دانشكده حقوق به مهندس فروغی كه به تازگی بعد از تكمیل تحصیلات در مدرسة عالی هنرهای زیبای پاریس به ایران آمده بود، محول گردید.

 نقشه دانشكده فنی را معمار فرانسوی ماكسیم سیر و طرح كرد و دو مهندس نامبرده، نظارت بر اجرای ساختمانها توسط شركت سانتاپ را بر عهده گرفتند.

 همزمان با ساختمان عمارات دانشگاه تهران، تشكیلات آن دستگاه عظیم نیز آغاز گردید. مطالعه در طرح‌ریزی تأسیس دانشگاه به عهده كمیسیونی محول گردید كه اعضای آن عبارت بودند از:

• حاجی سید نصرالله تقوی، (مدرس مدرسه عالی سپهسالار)
• بدیع الزمان فروزانفر
• غلامحسین رهنما (معلم ریاضیات دارالفنون)
• علی اكبر دهخدا (رئیس وقت مدرسة حقوق)
• دكتر عیسی صدیق (رئیس وقت دانشسرای عالی)
• دكتر رضازاده شفق
• دكتر امیر علم
• دكتر لقمان الدوله ادهم

علاوه بر این افراد، علی‌ اصغر حكمت وزیر معارف وقت و نخستین رئیس دانشگاه تهران و دكتر علی اكبر سیاسی كه مسئول و مباشر مستقیم سازمان دانشگاه در وزارت معارف بود، به حكم وظیفه شركت می‌كردند. این جمع برگزیده، كمیسیون طرح‌ریزی و شالوده‌بندی دانشگاه جدیدالتأسیس را تشكیل می‌دادند. این كمیسیون از اواخر سال 1312 شروع به كار كرد و میرزا محمد علی خان گركانی رئیس ادارة تقاعد (باز نشستگی) كه از مدیران مطلع و آگاه مسائل استخدامی بود، بر آن جمع افزوده شد.

 عاقبت در نتیجه چند ماه مشورت و مطالعه، حاصل بررسی آن كمیسیون به صورت لایحه قانونی در آمد كه بنام "لایحه قانون تأسیس دانشگاه" در اسفند 1312 به مجلس شورای ملی پیشنهاد گردید و در تاریخ 8 خرداد ماه 1313 به تصویب این مجلس رسید.

انتهای پیام/

منبع خبر: کانون مهندسین فارغ التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران